අධ්‍යාපනය තුළ ගණිතයේ වැදගත්කම පිළිබඳ පොදු ජනතාව අතර අවබෝධය වැඩිදියුණු කිරීම, නූතන සමාජය, විද්‍යාව සහ ආපදා කළමනාකරණය
තුළ ගණිතයේ කාර්යභාරය පිළිබඳ දැනුම්වත්භාවය වැඩි කිරීම, ගණිතය පිළිබඳ තොරතුරු සඳහා ප්‍රවේශය වැඩි කිරීම, ජාත්‍යන්තර ජාලකරණය සහ ගණිතය පිළිබඳ මහජන දැනුම්වත්භාවය සඳහා සහයෝගීතාවය වැඩි කිරීම යන ප්‍රධාන අරමුණුවලින් යුතුව සමරන “ජාත්‍යන්තර ගණිත දිනය” (International Day of Mathematics – IDM)මාර්තු 14 වන දාට යෙදී තිබේ. මෙවර ගණිත දිනයේ තේමාව වී ඇත්තේ “ගණිතය, කලාව සහ නිර්මාණශීලීත්වය” යන්නයි.
“විශ්වයේ පොත ගණිතමය භාෂාවෙන් ලියා ඇත” යනුවෙන් 1623 දී ගැලීලියෝ ලීවේ ය. ලෝකය අවබෝධ කර ගැනීමෙහිලා ගණිතයේ වැදගත්කම එයින් අවධාරණය කෙරිණි. ගණිතය, අපගේ එදිනෙදා පෞද්ගලික ජීවිතය තුළ වේවා, වෘත්තීය – රාජකාරි ජීවිතය තුළ වේවා දිනපතාම අඩු වැඩි වශයෙන් අපි භාවිතයට ගනිමින් සිටිමු. අනෙක් අතට කාලගුණ අනාවැකි, දුම්රිය කාලසටහන්ගත කිරීම සහ වෛරස් පැතිරීම, ආකෘතිකරණය වැනි විවිධ ක්ෂේත්‍රවල ඇල්ගොරිදම සහ ගණිතමය ආකෘති ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරමින් සිටී.
ගණිතය සෑම තැනකම පවතී. ආරක්ෂිත සන්නිවේදනයන් සංකේතනය කර ඇති බැවින් ඒවා ලබන්නාට හැර වෙනත් කිසිදු කෙනෙකුට තේරුම්ගත නොහැකි වේ. දුරකථන කැමරාවක් මගින් ගන්නා ඡායාරූපවල JPEG ආකෘතිය, ඡායාරූපයේ අඩංගු තොරතුරුවල ගණිතමය සම්පිණ්ඩනයකි. මෙම තියුණු සම්පිණ්ඩනය නොමැතිව, ඡායාරූප ගොනු අති විශාල වනු ඇත.
ඕනෑම තොරතුරු සම්ප්‍රේෂණයක් දෝෂ ඇති කරන බැවින්, ජංගම දුරකථන සහ රූපවාහිනිය ඇතුළු විදුලි සංදේශ ජාලවල නිවැරදි කිරීමේ කේත සෑම තැනකම පැතිරී ඇත. ඒවා නොමැතිව, අඟහරු ග්‍රහයා මත දුරස්ථ පාලක රොබෝවරුන්ට පෘථිවියෙන් ලැබෙන විධාන ක්‍රියාත්මක කිරීමට නොහැකි වනු ඇත. 2020 වසරේ පළමු ජාත්‍යන්තර ගණිත දිනයේ තේමාව වූ “ගණිතය සෑම තැනකම පවතී” යන්න ගණිතයේ මෙම සර්ව සම්පූර්ණ බව පැහැදිලි කරයි.
සියවස් හතරකට පසු, පාරිසරික අභියෝග මානව වර්ගයාගේ ප්‍රමුඛතාවලින් එකක් බවට පත්ව තිබේ. ලෝකයේ ජනගහණය අඛණ්ඩව වර්ධනය වෙමින් පවතී. එක්සත් ජාතීන්ගේ ප්‍රක්ෂේපණවලට අනුව එය 2022 නොවැම්බර් මාසයේදී බිලියන අටක ජනතාවක් කරා ළඟා වූ අතර, එය බිලියන 11 කදී පමණ ස්ථාවර විය යුතු වේ. ඒ සමඟම දේශගුණික විපර්යාස කෘෂිකාර්මික අස්වැන්නට බලපායි.
පෘථිවියට වසරක් තුළ ජනනය කළ හැකි සියලු සම්පත් මානව වර්ගයා පරිභෝජනය කළ මොහොත සනිටුහන් කරන Earth Overshoot Day වඩ වඩාත් වේලාසනින් සිදුවෙමින් පවතී. එය 1970 දෙසැම්බර් මස අවසානයේ සිදු වූ අතර, 2021 දී එය ජූලි 29 වන දින සිදු විය. එක්සත් ජාතීන්ගේ 2030 න්‍යාය පත්‍රයේ තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක, මෙම අභියෝගවලට ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවේ ප්‍රතිචාරය වන අතර, එහිදී ගණිත විද්‍යාවන්ට (Mathematical Sciences) ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් පැවරේ.
දේශගුණික ආකෘති නිර්මාණයේදී විවිධ දේශගුණික කාරක අතර එනම්, සූර්යයා, වායුගෝලය (හරිතාගාර වායු ඇතුළුව), සාගර, පස, ග්ලැසියර, ශාක පද්ධති යනාදිය අතර අන්තර්ක්‍රියා, සමීකරණවලට ඇතුළත් කිරීම අවශ්‍ය වේ. මෙහිදී අවිනිශ්චිතතාවයේ මට්ටම නිවැරදිව ප්‍රමාණනය කිරීම ද වැදගත් වේ. කාලගුණ අනාවැකි වැඩිදියුණු කිරීමට සහ ඍතුමය ප්‍රවණතා අපේක්ෂා කිරීමට ශිල්පීය ක්‍රම පවතී. දේශගුණික විපර්යාස, ආන්තික සිදුවීම්වල වාර ගණන සහ විශාලත්වය වැඩි කරන බැවින් මෙය විශේෂයෙන් ප්‍රයෝජනවත් වේ.
සුළි කුණාටු ගමන් කරන මාර්ග පුරෝකථනය යනු මේ වන විට විශිෂ්ට ප්‍රගතියක් ලබා ඇති ක්ෂේත්‍රයකි. දැන් දින හතකට ආසන්න කාලයක් ඉදිරියට සුළි කුණාටුවල ගමන් මාර්ගය පුරෝකථනය කළ හැකිය. අවදානම් පිළිබඳ වඩා හොඳ දැනුමකින් ඉදිරි දශක කිහිපය තුළ ඒවායේ ප්‍රතිවිපාක අපේක්ෂා කිරීමට සහ ආරක්ෂා වීමට හැකි වේ. වේල්ලක් කොතරම් උසකින් ගොඩනඟා ගත යුතුද? ගංවතුරකින් පසු ආසන්න ප්‍රදේශයක් නැවත ගොඩනඟා ගත යුතුද, නැතහොත් වෙනත් ස්ථානයකට ගෙන යා යුතුද? නියඟය ජල සැපයුමට කොපමණ වාරයක් තර්ජනයක් වේද? තාප තරංගවල බලපෑම අඩු කිරීම සඳහා නගර වෙනස් කළ හැක්කේ කෙසේද? මෙම අනාවැකි ගණිතමය ආකෘතිකරණය මත පදනම් වේ. වෙනත් ලෙසකින් කිවහොත් මේ යථාර්ථයේ දැඩි සරල කිරීමකි. ඔබට ඕනෑවට වඩා විස්තර මඟින් සැඟවී යා හැකි විශාල චිත්‍රය, හොඳ ආකෘතියක් මඟින් දැකීමට ඉඩ සලස යි.
ගණිතයේ තවත් ක්‍රියාකාරී ක්ෂේත්‍රයක් වන්නේ ප්‍රශස්තකරණයයි. තැපෑල හෝ භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය සහ බෙදා හැරීම සංවිධානය කරන්නේ කෙසේද? සම්බන්ධතා පහසු කිරීම, දුම්රිය ගණන අවම කිරීම සහ කාර්ය මණ්ඩල වැඩ කරන වේලාවන් ප්‍රශස්ත කිරීම සඳහා දුම්රිය කාලසටහන් සැලසුම් කරන්නේ කෙසේද? නාගරික පොදු ප්‍රවාහන සහ ගුවන් සේවා සමාගම් සඳහාද, මෙම ප්‍රශ්නය පැන නඟි යි. මෙම ගැටලු, මෙහෙයුම් පර්යේෂණ ලෙස හැඳින්වෙන දෙයෙහි කොටසක් වන අතර, ඒවා ප්‍රකාශ කිරීමට පහසු වුවද, අත්හදා බැලීම් සහ දෝෂ මගින් ප්‍රශස්ත විසඳුමක් සොයා ගැනීමට ඇති හැකියාවන් ගණන ඉතා විශාල ය.
කෘත්‍රිම බුද්ධිය (AI) ගණිතය සහ සංඛ්‍යාලේඛනවල නව බිමක් නිර්මාණය කරමින් සිටී. අපට දැන් ඉගෙන ගැනීමට පරිගණක හෝ රොබෝවරුන් හෝ වැඩසටහන්ගත කළ හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස, මිනිසකුට බළලෙකු හඳුනාගත හැකිය. පරිගණකයකටද එසේ කිරීමට උගන්වනු ලැබේ. මෙය සිදු කිරීම සඳහා, එය සිය දහස් ගණනක් රූප සමඟ පුහුණු කර වැරදි කරන විට නිවැරදි කරනු ලැබේ. පරිගණකය අඛණ්ඩව එහි වැඩසටහන වැඩිදියුණු කරන අතර, එය කිසිදා දැක නැති ස්ථානයක වුවද, බළලෙකු හඳුනා ගැනීමට ඉගෙන ගනී. රූප සහ ශබ්ද හඳුනාගැනීමේදී, කෘත්‍රිම බුද්ධියේ සාර්ථකත්වයන් විශිෂ්ට වන අතර, එය මිනිසුන් විසින් කරන ගැළපීමට වඩා තියුණු ය.
යෙදුම් ගුණනය වෙමින් පවතී. උතුරු කෙන්යාවේ අර්ධ ශුෂ්ක ප්‍රදේශවල ජලයට ඇති ප්‍රවේශය සුරක්ෂිත කිරීම සඳහා කෘත්‍රිම බුද්ධියද භාවිත වේ. දත්ත භාවිත කරමින්, ජල හිඟයක් ඇති විය හැකි ප්‍රදේශ පුරෝකථනය කිරීමට සහ අවම කිරීමේ උපාය මාර්ග සංවර්ධනය කිරීමට එමගින් හැකි වේ. ඉතින්, ගණන් කළ නොහැකි සහ විවිධාකාර යෙදුම් සමඟ, ගණිතය අප වටා වන සුවිශේෂී මෙවලම් පෙට්ටියක් බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නොවේ.
මෙම වියුක්ත විද්‍යාව, සංස්කෘතීන් අතර සංවාදයට සහ ජාත්‍යන්තර විද්‍යාත්මක සහයෝගීතාවට වඩාත් නැඹුරු වේ. යුනෙස්කෝව 1962 දී ආර්ජන්ටිනාවේ බුවනෝස් අයර්ස් හි “ලතින් ඇමරිකානු ගණිත මධ්‍යස්ථානය” පිහිටුවීමත් සමඟ මෙම විද්‍යාවේ වැදගත්කම ඉතා ඉක්මනින් හඳුනා ගත්තේය. ගණිතය සෑම තැනකම තිබෙන නමුත් බොහෝ අය එයින් බැහැර කර ඇති බව ඇත්තකි. මෙම විෂයයට අදාළ බාධක තවමත් බොහෝ ය. ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවයේ විෂමතාවන්ගෙන් පටන් ගෙන එය පැතිර තිබේ. ප්‍රාථමික පාසල අවසන් වන විට ගැහැනු ළමයින් ගණිතය ඉගෙන ගනිමින් සිටියද, 2022 අප්‍රේල් Education for All Global Monitoring Report උපුටා දක්වා ඇති සංඛ්‍යාලේඛනවලට අනුව, ලොව පුරා ප්‍රාථමික හා ද්විතීයික අධ්‍යාපනයේ මෙම විෂයයේ ඉහළම දක්ෂතා දක්වන අය අතර පිරිමි ළමයින් තවමත් අධික ලෙස නියෝජනය වේ. ඔවුන් උපාධිධාරීන් වූ විට පවා, තරුණ කාන්තාවන්ට විද්‍යාවේ වෘත්තීන් හැදෑරීමට බලයක් ඇති බව සැමවිටම හැඟෙන්නේ නැති බව පර්යේෂකයෝ පෙන්වා දෙති.
එපමණක් නොව, මෙම වෘත්තියට බඳවා ගැනීමටද අරගල කරන්නට සිදුව තිබේ. අන් කවදාවත් නොවූ විරූ තරම් අවශ්‍යතාවක් පවතින අද වැනි කාලයක, ලොව පුරා වන සුදුසුකම් ලත් ගණිත ගුරුවරුන්ගේ හිඟය අනාගතයට තර්ජනයකි. තවද මෙම විෂයයේ භාවිත පරාසය තවමත් සීමිත ය. දේශගුණය, ජෛව විවිධත්වය හෝ වෛද්‍ය පර්යේෂණ අවබෝධ කර ගැනීම සඳහා ඉතා ප්‍රයෝජනවත් ගණිතමය ආකෘති බොහෝ දුරට මූල්‍ය හෝ ආර්ථික ක්ෂේත්‍රවලට සීමා වී ඇත.
ලෝකය සමාජීය, දේශගුණික සහ තාක්ෂණික අභියෝගවලට මුහුණ දෙන විට, ගණිතයේ බලය වඩාත් පුළුල් ලෙස ගවේෂණය කිරීම සහ සියල්ලටත් වඩා පුළුල් ලෙස බෙදා ගැනීම ඉතා වැදගත් වේ.
ප්‍රභාත් චින්තක මීගොඩගේ
