කපිල කුමාර කාලිංගගේ නිර්මාණ උල්පත් සිඳීගොස් ඇතැ’යි කෙනකු සිතන්නට පුළුවන. සෑම ලේඛකයකුට ම අවසන් මොහොත දක්වා නිර්මාණ
අභ්‍යාසයෙහි යෙදිය නොහැකිය. එය පිළිගත් යථාර්ථය වෙයි. ඔහුගේ අභිනව කෙටිකතා සංග්‍රහය දෙස බලන විට අපට හැඟී යන්නේ ඔහු පරණ පාරේ ම දිවයමින් හතිහලන බවය. එය ඇත්තක් ද, බොරුවක් ද යැයි විමසා බලන කෙනකු “ගේට්ටුව ළඟ නතර කළ රථය” නම් කෙටිකතා සංග්‍රහය කියවා බැලිය යුතුය.
කපිල කුමාර කාලිංගගේ අභිනව කෙටිකතා සංග්‍රහය “ගේට්ටුව ළඟ නතර කළ රථය” යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත. ඊට විවිධ අත්දැකීම් පාදක කරගත් නිර්මාණ දහයක් ඇතුළත්ය. අපේ රටේ පමණක් නොව; සමස්ත සාහිත්‍ය ලෝකයෙහි ම කෙටිකතා සංග්‍රහ පළවීමේ යම් අඩුවක් දකින්නට ලැබේ. එහෙත් බුද්ධි විෂයය වින්දනයේදී නවකතාව පරදවා කෙටිකතාව ඉදිරියෙන් සිටියි. එය 19 සියවසේ පටන් ම ලෝක ප්‍රබන්ධ කථා විෂයයෙහි දක්නට ලැබෙන එලෙසම අනාගතයේත් දැකගත හැකි යථාර්ථයක් ලෙස දැක්විය හැකිය.
ප්‍රබන්ධ කථා විෂයයෙහි ලා පවත්නා ප්‍රකට අධ්‍යයනවල සඳහන්වන අන්දමට එහි විඳීම, ආකර්ෂණය හා ප්‍රහර්ෂය දෙයාකාර වේ.
(I) සංවේදනා හුවාදක්වන ප්‍රබන්ධ
(II) බුද්ධිය අවුළුවාලන ප්‍රබන්ධ
කෙටිකතාව, රොමෑන්තික, විද්‍යාත්මක, මනෝමූල ආදී වශයෙන් වර්ගීකරණයකට ලක් කළ හැකි වුව එය සිහිනයක්, මායාවක් නොවිය යුතු යැයි මතයක් තිබේ. එහි යටි අර්ථය වන්නේ කෙටි කතාව බුද්ධියට හා තර්කයට ගෝචර වෙමින් යථාර්ථවාදී නිර්මාණයක් වීම වඩා වැදගත් වන බවය. අපගේ හඳුනාගැනීමට අනුව කපිලගේ කෙටිකතා ඔස්සේ බහුල ලෙසින් මතුවන්නේ මිනිසාගේ සංවේදනාය. සාංකාව, හුදෙකලාව, විස්මය, පාළුව, තනිකම ආදී මානවීය හැඟීම් උද්දීපනය සඳහා කතුවරයා වැඩි නැඹුරුවක් දක්වන බව පෙනෙයි. ඔහුගේ අභිනව කෙටිකතා සංග්‍රහයේ එන නිර්මාණ දහය ද සමස්තයක් ලෙස ගත් කල ඉන් බැහැරට යන්නේ නැත.
මේ කෘතියෙහි පෙරවදනෙහි ලා කපිල සඳහන් කරන විශේෂ කරුණු දෙකක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම වැදගත් යැයි හැ‍ඟේ. පෙරවදන සඳහා ලබාදී ඇති සිරස්තලය වන්නේ “කෙටියෙන් කියමි” යන්නය.
(I) අසන, දකින, කියවන අත්විඳින ඇතැම් දෑ මා කෙටිකතා ලිවීම කෙරෙහි පොලඹවයි.
(II) විවිධ ආඛ්‍යාන ශෛලීන් මෙන්ම භාෂා රටා ද මගේ මේ කතා තුළ දැකගත හැකිය.
එදිනෙදා අසන – දකින හැම සිදුවීමක් ම කෙටිකතාවලට ගැළපෙන්නේ නැත. ඒ සඳහා තෝරාගැනී‍මක් කළ යුතුය. ජීවිතයේ පොදු අත්දැකීම් පාදක කොටගෙන කෙටිකතා නමින් වැල්වටාරම් ලිවීම අද බොහෝවිට සිදු වෙයි. කපිල ද එය අනුමත කරන බව පෙනෙයි. එම අදහසින් ආධුනික රචකයා නොමඟ යා හැකිය. කෙටිකතාව එකතැන පල්වෙන නිර්මාණ විශේෂයක් බවට පත් වී ඇත්තේ ද, ඇතැම්විට පොත් ප්‍රකාශන සමාගම් කෙටිකතා සංග්‍රහ පළ කිරීමට මැළිකමක් දක්වන්නේ ද මෙබඳු හීනමාන ආකල්ප නිසායැයි සිතේ. ඇන්ටන් චෙකෝෆ් වරක් ප්‍රකාශ කළ අළු බඳුනක් ගැන වුව කතාවක් රචනා කළ හැකියැයි කියන ප්‍රසිද්ධ කියමන මේ සමඟ පටලවා ගත යුතු නැත. චෙකෝෆ්ගේ කියමන වැරැදියට කියවාගත් පිරිස වැඩි බව අවධාරණය කළ යුතුය.
කපිලගේ දෙවන අදහස ලේඛකයා අවධාරණය කළ යුත්තක් නොවේ. එය තීන්දු කළ යුත්තේ පාඨකයා ය. නැතහොත් විචාරකයා ය. තමන්ම ඉදිරියට පැන තමන්ගේ භාෂාව, ආඛ්‍යාන රටා හා ශෛලීන් ගැන වර්ණනාත්මක සටහන් තැබීම අපේ වචනවලින් කිවහොත් බැහැර කළ යුතු “ගොන්කම්” එකකි.
නූතන කෙටිකතාවේ නව ප්‍රවණතා කෙරෙහි විමැසිල්ල යොමු කරන විට පෙනී යන වැදගත් ලක්ෂණයක් වන්නේ රචකයන් කෙටිකතා මූලධර්ම තුනක් කෙරෙහි දැඩි අවධානය යොමු කරන බවය.
(I) කතා වස්තු ගොඩනැඟීම
(II) චරිත නිරූපණය
(III) නිර්මාණාත්මක භාෂාව
කෙටිකතාකරුවා ශක්තිමත් කතා වස්තුවක් ගොඩනඟාගත යුතු බව අතීතයේ සිටම පිළිගැනිණි. එය තවදුරටත් පැහැදිලි කළහොත් කෙටිකතාකරුවට එකිනෙකට ගැළපෙන ලෙස නොව සිද්ධි ගළපමින් තාර්කික ලෙස කතා ව්‍යූහයක් සකස් කර ගත යුතු බවය. කපිලගේ කතා වස්තු ගොඩනැඟීම දුර්වලය. ඇතැම් කතාවක් නිමාව කරා ගෙනයා ගත නොහැකිව රචකයා කරන තැටමිල්ල දකින විට ඔහු ගැන දුක සිතෙයි. “කොටියා හා බෝනික්කෝ” නමින් මේ කතා සංග්‍රහයෙහි ඇති දෙවන කතාව ඊට කදිම නිදසුන ලෙස ගත හැකිය.
කතාවෙන් කියැවෙන්නේ මහේන්ද්‍රන් නම් වූ යාපන වැසියකු පිළිබඳ කතාවකි. ඔහු වනාහී කුටුම්භයට බෙහෙවින් ළැදි සාමකාමී ජීවිතයක් ගත කරන යහපත් පුරවැසියෙකි. මහේන්ද්‍රන් ගණකාධිකාරවරයකු වන අතර ඔහු කොළඹ පන්සලක ඇති බෝඩිමක නැවතී අගනුවර කාර්යාලයක ණය සේවකයකු ලෙස රාජකාරි කරයි. සති අග නිවෙසට යෑම පුරුද්දක් කරගෙන සිටින මහේන්ද්‍රන් ඉන් මහත් ආස්වාදයක් ලබයි. ත්‍රස්තවාදී අර්බුද උග්‍ර වූ කාලයක මහේන්ද්‍රන් පොලිසියේ සැකයට භාජනය වෙයි. ඒ අනුව ප්‍රශ්න කිරීම්වලට මුහුණ දෙන මහේන්ද්‍රන් පොලිස් අත්අඩංගුවට පත්වෙයි.
වරෙක යාපනයටත්, තව වරෙක කොළඹ පොලිස් මූලස්ථානයටත් කැඳවන මහේන්ද්‍රන් බරපතළ අර්බුද රැසකට මුහුණ දෙයි. ඔහුගේ බෝඩිමේ සඟවා ඇති පුපුරණ ද්‍රව්‍ය කිහිපයක් ද පොලිසියට හමුවෙයි. ඒ අනුව තත්ත්වය බරපතළ වෙයි. උසාවියට ඉදිරිපත් කරන මහේන්ද්‍රන් සිරගත කරනු ලැබේ. කලකට පසුව ප්‍රමාණවත් සාක්ෂි නැතිකම නිසා මහේන්ද්‍රන් හිරෙන් නිදහස් වෙයි.
මේ කතාව ගොඩනැ‍ඟෙන්නේ අතිශය සාම්ප්‍රදායික විලාසයකටය. ඉබාගාතේයන කතාව හමාර කරන්නේ මහේන්ද්‍රන් නිවෙසට ගොස් පසුව කොටියකු ලෙස ගෙරවීමෙන්ය. කතා වස්තු ගොඩනැඟීම දුර්වල බැවින් සාර්ථක අවසානයක් නැත. චරිත නිරූපණය දුර්වලය. අනවශ්‍ය විස්තර වැල්වටාරම් වැඩි කතාවේ කිසිදු ආකර්ෂණයක් නැත.
“ඈත මුහුද දෙසින්, බැස යන හිරුගේ රත්පැහැති රැස් දහර, අහස් කුස පුරා පැතිර ගොසිනි. පොලිස් වෑන් රථය මද වේගයෙන් ඉදිරියට ඇදෙයි. තමන්ට හුරු – පුරුදු දේශ සීමාවෙන් කෙමෙන් ඈත්වීම ගැන මහේන්ද්‍රන් තුළ පෙර කී හැඟීම් හටගනියි. දිවා කාලයේ බිරිඳ හා දියණිය සමඟ කළ කී දෑ ඔහුට යළි සිහිපත් වෙයි….”
(පිටුව 27)
මෝපසංගේ අනර්ඝ ගුරුවරයා වූ ෆ්ලෝබෙයා අප සිහියට නැ‍ඟේ. ඔහුගේ ඉගෙනීමට හා උපදේශනයට අනුව කතුවරයා කතාවෙන් ඉවත් විය යුතුය. තමන් ඉදිරිපත් වී සිදුකරන පණ්ඩිතමානී විස්තර වර්ණනා වෙනුවට කතාවකට නිදහසේ ගලා යන්නට ඉඩදිය යුතුය. කතාවක අව්‍යාජත්වය පවතින්නේ එවිටය. අනෙක් අතින් චරිතවල සුවිශේෂතා හඳුනාගෙන ඒවා නිරූපණය කළ යුතුය. කිසිදු තැනැත්තෙක් තව තැනැත්තකුට සමාන නොවේ. සමානව වැලිකැට දෙකක් නොමැති පරිද්දෙනි. දක්ෂ රචකයා මේ වෙනස වටහාගෙන ඒවා නිරූපණය කරයි. ප්‍රංශයේ මහා කෙටිකතාකරුවා ලෙසින් ප්‍රකට මෝපසං සිය ගුරුවරයාගේ උපදේශන ඒ අයුරින්ම අධ්‍යයනය කොට නිර්මාණ අභ්‍යාසයෙහි යෙදුණු බව පිළිගත හැකිය. ඔහුගේ ඕනෑම කෙටිකතාවක් ඊට සාක්ෂි ලෙස පවතී.
කපිල කුමාරගේ උක්ත සංග්‍රහයෙහි නිර්මාණ කුමන අංශයකින් හෝ ඉදිරිගාමී නැත. කතා වස්තු ගොඩනැඟීම අන්තිම දුර්වලය. ඒ නිසාම කතා අයාලේ යයි. සාර්ථක හා ප්‍රබල නිමාවක් කිසිදු කතාවක නැත. ඔහුගේ භාෂාව ද නිර්මාණාත්මක නැත. භාෂා භාවිතයෙන් දැකගත හැක්කේ හම්පඩ ගතියකි. අපට පෙනෙන පරිදි කපිල කුමාර පරණ පාරේම දුවමින් එක තැනෙක නැවතී හති හලයි.
කපිල මේ කෘතියෙහිලා FLASH FICTION ගැන ද සඳහන් කර ඇත. FLASH FICTION යන්නෙහි අධ්‍යාස දෙකක් පවතී.
(I) කෙටි කතාව වඩාත් සංක්ෂිප්ත වීම වැදගත්ය. එය වැල්වටාරම්වලින් නිදහස් කරගත යුතුය.
(II) කෙටිකතාව ප්‍රබල – දීප්තියක් සහිත කතාවක් බවට පත්කරගැනීම ද වැදගත්ය. එහි අර්ථය වන්නේ එම ප්‍රබන්ධයේ විස්මය,ගැඹුර, උපරිම අයුරින් මතුකර ගත යුතුය.
කපිලගේ අලුත් කතාවල ඉහතින් දක්වන ලද කිසිවක් නැත. ඒවා හුදු ඕලාරික කතා ලෙස බැහැර කිරීමට සිදු වේ.
රන්ජන් අමරරත්න
