ගම්මැදි මාර්ග දෙපස වැවුණු හැම මී ගසකම පාහේ අතු ඉති අග මී ගෙඩි පොකුරු ලෙස දිස්වේ. මේ උදා වී ඇත්තේ මී මල් පිපී මනාව පල හටගන්නා කාලයයි. මී මල් මනා සුගන්ධයකින් යුතුවේ. වසරේ ජූලි, අගෝස්තු මාස වන විට මී මල් පිපී පල හටගැනීම ඇරඹෙයි.
අතු පතර පොකුරු ලෙස සැදුණු මී ගෙඩි
මී ගස අනාදිමත් කාලයක පටන් මෙරට ජන ජීවිතය හා බැඳී පවතින්නකි. නුවර කලාවියේ සහ සත් කෝරළයේ සාම්ප්‍රදායික ගම්මැදි ආශ්‍රිතව මී ගස්
මග දෙපස සැදුණු විසල් මී ගසක්
යට වවුලන් කා වැටෙන මී ඵල අහුලන ලියන්ගේ දසුන මෙකලෙහි සුලබ වූවකි. සත් කෝරළයේ ගල්ගමුව, ඇහැටුවැව ආදී ප්‍රදේශවල ද මී ගෙඩි අහුලන ලියන් බොහෝ සේ දැකගත හැකිවේ. මළ හිරු බැසයන සැඳෑවේත් හිරු පායා එන හිමිදිරියේත් මේ දසුන මෙකලෙහි සුපුරුදු වූවකි. සතුන්ගේ ආහාරයක් ලෙස පමණක් නොව මිනිස් ආහාර පිළියෙල කරගැනීමට ද මී මල් සහ ගෙඩි භාවිත වේ. සත්කෝරළයේ, මීගලෑව, කරුවලගස්වැව ගම්මානයේ ආර්. තිලකා කුමාරි මහත්මිය ද මෙසේ වසරකට වරක් උදාවන මී මල් වාරෙන් නිසි පල ලබන්නියකි. වැටෙන මී ගෙඩි අහුලා, වියළා පිරිසුදුවට තෙල් ටිකක් සිඳ ගැනීමට ඇය වෙහෙසෙන්නීය. සිය අත්දැකීම පිළිබඳව ඇය පැවසුවේ මෙවැනි අදහසකි.
“අපි හවසට තමයි මී ගෙඩි අහුලන්නේ. සමහරු උදේටත් අහුලනවා. අලි එන හින්දා උදේ පාන්දර ගස් යටට එන්න බයයි. මේවා අහුලලා හොඳ පදමට වේළන්න ඕන. ඉස්සර නම් කෙරුවේ වණ්ඩුවේ දාලා තම්බලා, වනේ දාලා කොටලා තෙල් බේරගත්ත එක. දැන් නම් ඉතින් හොඳට වේළුණාට පස්සේ මෝලකට දීලා තෙල් ටික හිඳගන්නවා. අපි මේ තෙල් වෑංජනවලට දානවා. එහෙම දැම්මහම හරිම රසයි. ඒ වගේම ගුණයි. අපේ අම්මලා මී මල්වලින් හැලප හදලා තියෙනවා. ඇත්තම කිව්වොත් එහෙම කෑම හදන්ඩ දන්න අය දැන් මේ ගම්මැදිවලත් නෑ.”
බොහෝ දෙනෙක් නොදන්නා මුත් මී ගසේ මල් මඟින් කැවුම් හා හැලප සාදන බව සඳහන්වේ. මී තෙල් යොදා පිසින ආහාර විවිධ රෝගාබාධ සඳහා දිව ඔසුවක් බව පැවසේ. මී තුරු යට දහස් ගණනින් වැටෙන මී ගෙඩි අහුලා අව්වේ මනා සේ වියළා වනේ කොටා තෙල් බේරාගැනීම අතීත සම්ප්‍රදාය වී තිබේ. එහෙයින්ම මී ගස කපා විනාශ කිරීමට ඉංග්‍රීසි යටත්විජිත පාලකයන් උත්සුකව ඇත්තේ මෙරට ස්වයංපෝෂිත ජීවන සම්ප්‍රදාය කඩතොළු කරමිනි. මී පල ඇහිඳීම මඟින් වත්මනෙහි ගැමි ලියන් ලබන ප්‍රයෝජන පිළිබඳව ගල්ගමුව, මීගලෑවේ ඩබ්ලිව්.එම්. ප්‍රේමාවතී මහත්මිය අප හා කරුණු කීවාය.
හෙළ වෙදකම සඳහා ද, ආයුර්වේද වෛද්‍ය ක්‍රමය සඳහා ද මී ගස ප්‍රයෝජනවත් වේ. මී ගසේ මල්, කොළ, පොතු, මුල්, ඇට යන පංචාංගය එහිදී ඖෂධ සෑදීමට යොදා ගැනේ. මී තෙල් වේදනා නාශකයක් ලෙස මනා සහනයක් සලසන වග ගැමියෝ අත්දැකීමෙන් දනිති. මී තෙල් පහන නෙතට ප්‍රිය දසුනකි. සත් කෝරළයේ ප්‍රකට ජනශ්‍රැති පර්යේෂකයකු වන සෝමරත්න උල්පතගම මහතා මී ගස හා බැඳුණු ජීවන සම්ප්‍රදාය පිළිබඳව අප හා මෙවැනි කරුණු දැක්වීමක් කළේය.
මී තෙල් හින්දට පස්සේ ඉතිරි වෙන මීමුරුවලින් ගෙවල්වල දුම් අල්ලන සිරිතක් ඒ කාලේ තිබුණා. ඒකෙන් ගෙදර පරිසරේ තියෙන විෂබීජ විනාශ වුණා වගේම ස්වාභාවිකවම අවට සුවඳවත් වුණා. මැසි මදුරුවන් පාලනය වුණා. දරුවකු අලුත ඉපදුණාම මේ විදිහට ගේ අවට දුම් අල්ලන එක අපේ පැරන්නෝ සිරිතක් විදිහට කරපු දෙයක්. මී තෙල් පහන් පත්තු කරපු එකත් හරිම විද්‍යාත්මකව කරපු දෙයක්. මී පහන් දැල්ල ඇස් දෙකට සනීපයි. ඒක ඇස්වල දැවිල්ල අඩු කරන්න ලොකු හේතුවක් වුණා. අපේ වෙද මහත්වරු රක්තවාත, කැඩුම් බිඳුම්, චර්ම රෝග, සර්ප වෙදකම, උගුරේ ආබාධ, වාතරෝග, අතීසාරය, මූත්‍රා ආසාදන එහෙම සුවපත් කරන්න මී ගසෙන් ලබාගත්ත කොටස් පාවිච්චි කෙරුවා”
වියළි මී ඵල
