ජාතික ගුවන් විදුලියේ සියවස් සමරුව නිමිත්තෙනි
ශ්‍රී ලාංකේය ගුවන්විදුලි සන්නිවේදනයේ ආරම්භය පිළිබඳව ඇත්තේ විවාදාත්මක අදහසකි. එය නිශ්චිතවම 1924 ජූනි මස 27 වැනිදා ආරම්භ වූ බවට මතයක් පවතී. තවත් මතයක් වන්නේ ගුවන්විදුලිය නිල වශයෙන් ආරම්භ වන්නේ 1925 දෙසැම්බර් 16 වැනිදා බවයි. නමුත්, තහවුරු කළහැකි නිල ලේඛනයන්ට අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ ගුවන්විදුලි විකාශන කටයුතු නිල වශයෙන් ආරම්භ කර ඇත්තේ 1924 ජූනි මස 27 වැනිදායි. ගුවන්විදුලියේ හිටපු අධ්යක්ෂ ජනරාල්වරයෙකු වූ ආචාර්ය නන්දන කරුණානායක ලියන ලද “ 66 වසරක ගුවන්විදුලිය”කෘතියේ සාක්ෂි සටහන් සහිතව සඳහන් වන්නේ ලංකා ගුවන්විදුලිය නිල වශයෙන් 1924 ජූනි 27 වැනිදා ආරම්භ කළ බවයි.
ශ්‍රී ලංකාවට ගුවන්විදුලිය හඳුන්වාදීම පිළිබඳව ගෞරවය හිමි විය යුතු පුද්ගලයන් හා ආයතන කිහිපයකි. “ ලංකා ආධුනික ගුවන්විදුලි සමිතිය ” ඉන් එකක් වන අතර, එවකට ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්‍යාපන අධ්‍යක්‍ෂව සිටි එල්. මැක්රේ මහතා සහ ඒ පිළිබඳ උනන්දුව දැක්වූ තවත් කිහිපදෙනෙකු එක්ව 1922 නොවැම්බර් 24 වැනිදා “ කොළඹ ගුවන්විදුලි සමාජය” පිහිටුවනු ලැබීය. 1928 වර්ෂයේදී මෙහි නම “ලංකා සහ දකුණු ඉන්දීය ගුවන්විදුලි සමාජය” ලෙස වෙනස් විය. ඉංජිනේරු එඩ්වඩ් හාපර් මහතා මෙම සංගමයේ කටයුතු ඉදිරියට ගෙනයාමට මූලික වූයේය. මුහුදේ අතරමං වූ සබ්මැරීනයකින් ගලවාගත් රේඩියෝ උපකරණ අතුරින් සහ වෙනත් අවශ්‍ය ගුවන්විදුලි කොටස් යොදාගෙන ඉංජිනේරු හාපර් මහතා, කිලෝ වොට් 1/2 ක ගුවන්විදුලි සම්ප්‍රේෂණ යන්ත්‍රයක් නිර්මාණය කොට, මධ්‍යම විදුලි සංදේශ කාර්යාල භූමියේ සවි කළේය. එය ලංකාවේ ගුවන්විදුලි සන්නිවේදන ක්‍රියාවලියේ වැදගත් සන්ධිස්ථානයකි.
අත්හදා බැලීම
1924 පෙබරවාරි 22 වැනිදා කොළඹ කොටුවේ තරුණ ක්‍රිස්තියානි සංගම් ගොඩනැඟිල්ල විවෘත විය. එදින සන්ධ්‍යාවේ පැවති බටහිර සංගීත ප්‍රසංගය, අත්හදා බැලීමක් ලෙස මෙම සම්ප්‍රේෂණ යන්ත්‍රය ආධාර කොට ගෙන විසුරුවා හැර තිබේ. එය ශ්‍රී ලංකාවේ ගුවන්විදුලි සන්නිවේදනයේ සාර්ථක අත්හදා බැලීමකි. 1924 ජූනි මස 27 වැනි දින එවක බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුකාර හෙන්රි විලියම් මැනිං මහතා ලංකා ඉංජිනේරු සංගමය අමතා කරන ලද කතාව ගුවන්විදුලියේ ප්‍රචාරය කළේය. නන්දන කරුණානායක මහතා “66 වසරක ගුවන්විදුලිය” කෘතියෙන් පෙන්වා දෙන්නේ” ගුවන්විදුලි සේවය විවෘත කිරීම, සඳහා ආණ්ඩුකාරතුමාගේ කතාව ගුවන්විදුලියෙන් ප්‍රචාරය කිරීම ඉංජිනේරු එඩ්වඩ් හාපර් මහතා අවස්ථාවක් කොට ගත් බව ” යි.
ලංකා ගුවන්විදුලිය 1924 ජූනි 27 වැනි දින ආරම්භ කළ බව තහවුරු කරන තවත් වැදගත් ලිඛිත සාක්ෂි සටහනක් වන්නේ, 1924 වර්ෂය වෙනුවෙන් 1925 දී තැපැල්පතිවරයා නිකුත් කරන ලද පාලන වාර්තාවයි. ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය සේන නානායක්කාර මහතා සිය ආචාර්ය උපාධිය සඳහා සම්පාදනය කරන ලද පර්යේෂණ නිබන්ධය පසුකාලීනව (2008 වර්ෂයේදී) “ ජාතික සංවර්ධනය සහ ලාංකේය ගුවන්විදුලිය ” නමින් ශ්‍රාස්ත්‍රීය ග්‍රන්ථයක් ලෙස එළිදක්වා තිබේ. එහි සඳහන් වන්නේ ද නිශ්චිතවම ලංකා ගුවන්විදුලිය 1924 ජූනි 27 වැනිදා ආරම්භ කරන ලද බවයි. එම කෘතියේ 44 වැනි පිටුවේ සේන නානායක්කාර, ඩී. එම්. කොළඹගේ මහතාගේ “ ගුවන්විදුලි වංශය ” කෘතිය උපුටා දක්වමින් පෙන්වා දෙන්නේ, ලංකා ගුවන්විදුලිය 1924 ජූනි 27 වැනිදා ආරම්භ කරන ලද බවයි. එය මෙසේය. “වාර්තාගත වී ඇති අන්දමට එය ආරම්භ වූයේ 1924 ජූනි මාසයේය. 1924 ජූනි 27 වැනිදා සර් විලියම් හෙන්රි මැනිං, ලංකා ඉංජිනේරු සංගමය වෙත පණිවුඩයක් නිකුත් කළේය. එය විසුරුවා හරින ලද්දේ මධ්‍යම විදුලි සංදේශ කාර්යාලයේ සවිකරන ලද ට්‍රාන්ස්මීටර් යන්ත්‍රයක් ඔස්සේ ය ”(කොළඹගේ, පි-9).
තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුවේ ලිපිකාර සේවයට බැඳී සේවය කළ සී. එල්. පී. ගුණවර්ධන මහතා ලියන ලද “This is Colombo Calling” නම් ග්‍රන්ථයේ ඒ මහතා සඳහන් කර ඇත්තේ ලංකා ගුවන්විදුලිය නිශ්චිතවම 1924 ජූනි 27 වැනිදා ආරම්භ කළ බවයි. තවද, 1983 ඔක්තෝබර් 20 වන දින ගුවන්විදුලියේ පැවති සංස්ථා මණ්ඩල රැස්වීමේදී ගුවන්විදුලිය 1924 ජූනි 27 ආරම්භ කළ බව සංස්ථාව නිල වශයෙන් පිළිගත් බව සඳහන් වේ. එම තීරණය මෙසේය, “The Corporation has accepted June 27, 1924 as thedate of inauguration of broadcasting in Sri Lanka -”
නව විකාශනාගාරය
ජාතික ලේඛනාරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු අධ්යක්ෂ ජනරාල්වරයකු වන කේ. ඩී. කේ. විමලරත්න මහතා ලියන ලද “ Dates and Events”කෘතියේ සඳහන් වන්නේ ලංකා ගුවන්විදුලිය නිල වශයෙන් ආරම්භ වී ඇත්තේ 1924 ජූනි 27 වැනිදා බවයි. එම කෘතියේ 52 වැනි පිටුවේ උපුටනය මෙසේය, “ 1924.06.27 – oficial broadcasting in Oaugurated in Ceylon ලංකා ගුවන්විදුලිය 1925 දෙසැම්බර් 16 වැනිදා ආරම්භ කරන ලද බවට තවත් මතයක් පවතී. නමුත්, එදින ගුවන්විදුලිය පළමුවරට ආරම්භවීමක් සිදු වී නොමැති බව පැහැදිලිය. නන්දන කරුණානායක සහ සේන නානායක්කාර යන අය සිය කෘතිවලින් පෙන්වා දෙන්නේ, එදින නව උපකරණ යොදා ඉදිකළ වැඩිබල සහිත සම්ප්‍රේෂණාගාරය ආධාරකොට වඩාත් දියුණු අදියරයකට ගෙන ආ ගුවන්විදුලිය, 1925 දෙසැම්බර් 16 වැනිදා, එවකට බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුකාර හියුක්ලිෆර්ඩ් මහතා විවෘත කළ බවයි. සැබැවින්ම 1925 දෙසැම්බර් 16 සිදු වී ඇත්තේ ගුවන්විදුලියේ කිලෝවොට් එකක ධාරිතාවයෙන් යුතු නව විකාශනාගාරය විවෘත කිරීමයි. 1925 දෙසැම්බර් 16 දිනමිණ පුවත්පත එය වාර්තා කරන්නේ, “ මෙතෙක් යොදාගත් පැරණි උපකරණ ඉවත්කර ඒ වෙනුවට මෑතකදී ගෙනෙන ලද නව ගුවන්විදුලි උපකරණ සවිකරණ ලද නව සේවය ආණ්ඩුකාරතුමා අද දින (දෙසැම්බර් 16) විවෘත කරන බවයි”. මෙම තොරතුරුවලට අනුව සැකයකින් තොරව ප්‍රකාශ කළ හැක්කේ ශ්‍රී ලංකාවේ ගුවන්විදුලි විකාශන කටයුතු ප්‍රථමවරට නිල වශයෙන් ආරම්භ කර ඇත්තේ 1924 ජූනි මස 27 වැනිදා බවයි. ඒ අනුව, අද දින සමරනු ලබන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ ගුවන්විදුලි විකාශන කටයුතු ආරම්භ කිරීමේ ශතක සංවත්සරයයි.
ලංකා ගුවන්විදුලිය යනු ආසියාවේ ප්‍රථම සහ ලෝකයේ දෙවන ගුවන්විදුලි සේවාවයි. ලාංකේය ශ්‍රාවක ප්‍රජාව “ දැනුමෙන් සහ උසස් රසවින්දනයෙන් ”බල ගැන්වීම, ලංකා ගුවන්විදුලියේ අරමුණ වන්නේය. “ මහජන සේවා සන්නිවේදනය” එහි කාර්යභාරයයි. ගුවන්විදුලි ශ්‍රාවකයාගේ උසස් රස වින්දනයෙහිලා එදා මෙදාතුර ගුවන්විදුලියෙන් සුවිශේෂී කාර්යභාරයක් ඉටු කර තිබේ. මෙරට ගීත සාහිත්‍ය පෝෂණය වන්නේ සහ වැඩිදියුණු වන්නේ ලංකා ගුවන්විදුලියේ දායකත්වයෙනි. ජාතික සංවර්ධනයෙහිලා ලංකා ගුවන්විදුලිය සියවසක කාලයක් මුළුල්ලේ ලබා දුන් දායකත්වය සුළුපටු නොවේ. මානව හා භෞතික සංවර්ධනයෙහිලා ගුවන්විදුලිය සිය සන්නිවේදන මෙහෙවර එදා මෙදාතුර සිදු කර ඇත. ඈත එපිට ගම්මානවල ජනතාව දැනුමෙන් සහ ධනාත්මක ආකල්පවලින් බලගැන්වීමට ගුවන්විදුලිය සිය වැඩසටහන් නිර්මාණාත්මකව භාවිත කර තිබේ. ගල් ඔය, පොලොන්නරුව, මින්නේරිය, අනුරාධපුර, මැදවච්චිය, හම්බන්තොට ආදී දුෂ්කර ප්‍රදේශවල මහා සංවර්ධන ව්‍යාපෘතීන් සඳහා ගුවන්විදුලිය ග්‍රාමීය සේවය, සන්ධ්‍යා සේවය ආදී සේවාවන්වලින් තොරතුරු සන්නිවේදන ක්‍රියාවලිය ශක්තිමත් කර ඇත. කඩිනම් මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරය යටතේ නව ගම්මාන සහ ගොවිජනපද ව්‍යාපාරවල අලුතින් පදිංචි කළ පුර වැසියන්ගේ නන්විධ සමාජ, සංස්කෘතික, ආගමික සහ අධ්‍යාපන අවශ්‍යතා සඳහා “ ප්‍රජා ගුවන්විදුලි සේවා” වෙතින් තොරතුරු සන්නිවේදන ක්‍රියාවලිය සිදුකරන ලදි. එමගින් එම ජනපදවාසීන්ගේ සන්නිවේදන අවශ්‍යතාවන්, ජිවනෝපාය මාර්ග සවිබල ගැන්වීම සඳහාත් ගුවන්විදුලිය සන්නිවේදන මාධ්‍යයක් ලෙස සිය දායකත්වය සපයා ඇත. ගුවන්විදුලිය සිය ශ්‍රාවක ප්‍රජාවගේ පරිකල්පන ශක්තිය වැඩිදියුණු කිරීමට ලබා දුන් වෙසෙසි දායකත්වය ද මෙහිදී විමසිය යුතුය. ගුවන්විදුලිය යනු හඬ මාධ්‍යයකි. ශ්‍රාවකයාගේ මනසේ වදන් සිතුවම් මැවීම හඬ මාධ්‍යයෙහි ඇති විශේෂ ලක්ෂණයයි. සියවසක් මුල්ලේ ජාතික ගුවන්විදුලිය ශ්‍රාවක මනසේ සිතුවම් කරන වදන් චිත්‍රය එම ශ්‍රාවකයාගේ පරිකල්පනීය ශක්තිය දියුණු කිරීමට ආධාරක වූයේය.
සමාජ සේවකයා
සියවස් සපුරන ලංකා ගුවන්විදුලියටම අනන්‍ය වූ වැඩසටහන් ආකෘති බොහොමයක් තවමත් ශ්‍රාවකයාගේ සන්නිවේදන අවශ්‍යතාව සඳහා ප්‍රචාරය කෙරේ. “ගුවන්විදුලි ධර්ම දේශනාව ”ඉන් එක් ආකෘතියකි. 1928 පෙබරවාරි 27 වැනිදා ප්‍රථම ධර්ම දේශනය ගුවන්විදුලියේ ප්‍රචාරය වී තිබේ. බම්බලපිටිය වජිරාරාමාධිපති පැලෑනේ සිරි වජිරඥාන ස්වාමීන්වහන්සේ ප්‍රථම ධර්ම දේශනය පැවැත්වූ දේශකයාණන් වහන්සේයි. එදා සිට අද දක්වා ගුවන්විදුලිය සුචරිතවාදී, සදාචාර සම්පන්න සමාජයක් ගොඩනැංවීමෙහිලා ධර්ම සන්නිවේදනයෙහි නිරතව ඇත්තේය.
බ්‍රිතාන්‍යයේ ගුවන්විදුලි නාට්‍ය, ආභාස කොට ගනිමින් ලංකා ගුවන්විදුලිය ද ගුවන්විදුලි නාට්‍ය ප්‍රචාරය කිරීම ආරම්භ කර ඇත්තේ 1930 දශකයේය. ලංකා ගුවන්විදුලියේ ප්‍රචාරය වූ ප්‍රථම නාට්‍ය “ සමාජ සේවකයා ”ය. එහි පිටපතෙන් සහ හඬ රංගනයෙන් දායක වී ඇත්තේ පසුව ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම විධායක ජනාධිපති ලෙස පත්වූ ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතාය. 1939 මාර්තු 29 වැනිදා මෙම නාට්‍යය ගුවන්විදුලියේ සජීවීව ප්‍රචාරය වී ඇත. සියවස් සපුරන ලංකා ගුවන්විදුලියේ ගුවන්විදුලි නාට්‍ය කලාව නව මාවතකට ප්‍රවිෂ්ට වන්නේ “ මහාචාර්ය එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍ර මහතාගේ” මැදිහත්වීමෙනි. ඔහු විසින් ගුවන්විදුලි රඟමඬල, ඒකාංග නාට්‍ය, මාලා නාට්‍ය, කෙටි කතාව, යෞවන සමාජය, විශ්ව සාහිත්‍ය ආදී වශයෙන් නව ගුවන්විදුලි නාට්‍ය හා සාහිත්‍ය රසාස්වාද වැඩසටහන් ආකෘති රාශියක් ගුවන්විදුලියට හඳුන්වා දී තිබේ. අද ද මෙම ආකෘතීන්ට අයත් වැඩසටහන් ගුවන්විදුලියේ ප්‍රචාරය වන්නේ මෙරට ශ්‍රාවක ප්‍රජාවගේ උසස් රසවින්දන අවශ්‍යතා සංතෘප්ත කිරීම වෙනුවෙනි.
සියවස් සපුරන ගුවන්විදුලිය තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුවට අයත් ආයතනයක් ලෙස ආරම්භ කර තිබේ. එය 1949 ඔක්තෝම්බර් 01 වැනිදා සිට ස්වාධීන දෙපාර්තමේන්තුවක් වී ඇත. “1966 අංක 37 දරන ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථා පනතින් ”ගුවන්විදුලිය ස්වාධීන සංස්ථාවක් බවට පත් විය. ඒ, 1967 ජනවාරි 05 වැනිදායි. අඩ සියවසකට වැඩි කාලයක් ගුවන්විදුලිය සංස්ථාවක් ලෙස ක්‍රියාත්මකව තිබේ. ලාංකේය ගුවන්විදුලි කර්මාන්තය පමණක් නොව ලෝක ගුවන්විදුලි සන්දර්භයේද මේ කාලයේ විශාල ව්‍යුහාත්මක වෙනස්කම් සිදුව ඇත. මේ කාලපරාසයේදී තාක්ෂණික වශයෙන් ගුවන්විදුලිය සීඝ්‍ර පරිවර්තනයකට ලක්ව තිබෙන අතර, ගුවන්විදුලිය යනු නිවසේ ආලින්දයේ තැන්පත්කර ඇති භෞතික උපකරණයක් නොවන මට්ටමට එහි භෞතික ස්වරූපය ද වෙනස්වී ඇත. අද ගුවන්විදුලිය සමාජ මාධ්‍යයේ පරිශීලනය වන ශ්‍රව්‍ය පමණක් නොවන දෘශ්‍ය මාධ්‍ය ද ආධාරක කොට ගත් (Visual Radio) දෘශ්‍ය ගුවන්විදුලියකි. ගුවන්විදුලිය යනු සමකාලීන සමාජ සන්දර්භයේ අත්ල මත තිබෙන ජංගම දුරකතනයේ තවත් එක් යෙදවුමක් පමණි. එය එතරම් සුහුරු (Smart සහ මෘදු Soft) මෙවලමක් බවට පත්ව ඇත්තේය. ගුවන්විදුලිය නම්වූ භෞතිකය මෙතරම් නවීකරණය වී ඇති සමාජ සන්දර්භයක ගුවන්විදුලි ශ්‍රාවකයාගේ මනෝභාවයන් තේරුම් ගැනීම ද වැදගත්ය.
සන්නිවේදන අභිමතාර්ථ
සමකාලීන සමාජ සන්දර්භයේ ගුවන්විදුලි ශ්‍රාවකයාගේ පමණක් නොව සමස්ථ මානව සමාජයේම මනෝභාවයන් අතිශය සංකීර්ණ වී ඇත්තේය. එම සංකීර්ණ මනෝභාවයන් තේරුම් ගනිමින් ඊට අනුකූලවන පරිදි ස්වකීය වැඩසටහන් සහ ආමන්ත්‍රණ ශෛලීන් සකස් කර ගැනීම ගුවන්විදුලි සන්නිවේදකයා හමුවේ ඇති අභියෝගය වන්නේය. ගුවන්විදුලිය යනු හුදු ශ්‍රවණ මාධ්‍යයක් පමණක් නොවේ. අද වන විට ගුවන්විදුලිය දෘශ්‍ය මාධ්‍යයකි. ශ්‍රාවකයා ගුවන්විදුලිය වෙත ආකර්ෂණය කර ගැනීමට එහි දෘශ්‍ය මුහුණුවර වැදගත් වන්නේය. එකී ප්‍රවනතාවන් අවබෝධ කර ගනිමින් යථායෝගී ලෙස සිය සන්නිවේදන ක්‍රමවේද සකස්කර ගැනීම ගුවන්විදුලිය හමුවේ ඇති අභියෝගයන්ය. තාක්ෂණය සමඟ මුසුව නව්‍යකරණය වූ ගෝලීය සමාජ සන්දර්භයට ගැළපෙන පරිදි ගුවන්විදුලියේ පරිපාලන ව්‍යුහයන්ද ප්‍රතිසංවිධානයවීම කාලීන අවශ්‍යතාවකි. “මහජන සේවා සන්නිවේදන අභිමතාර්ථය” ආරක්ෂා කරගනිමින් නූතන ග්‍රාහක සමාජයේ සන්නිවේදන අවශ්‍යතාවන්ට ගැළපෙන පරිපාලන ව්‍යුහයක් සහ සන්නිවේදන ක්‍රමෝපායික සැලැස්මක් මත පදනම්ව ශ්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලිය ඉදිරි සියවස සඳහා පිඹුරුපත් සකස් කර ගත යුතුය.
ඉන්දික ජයරත්න
සිංහල සේවා අධ්යක්ෂ
ශ්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථාව
