නිශ්ශංක විජේරත්න මැතිඳුන්ගේ සියවන ජන්ම සංවත්සරය අදට (ජූනි 14) යෙදී ඇත. මේ ලිපිය ඒ නිමිත්තෙනි.
දේශමාන්‍ය නිශ්ශංක විජේරත්නයන් හා මගේ පියතුමන් අතර තිබූ සමීප මිත්‍රත්වය මෙන්ම එතුමන්ගේ දරුවන් සහ අප සහෝදර සහෝදරියන් අතර තිබූ සමීප ඇසුර පිළිබඳව මේ මොහොතේ මගේ මතකයන් අවදි වෙයි.
ඒ සියල්ලට වඩා අපේ රටේ දේශපාලනයට ගෞරවයක් ගෙන දුන්, ඒ දේශපාලනය වර්ණවත් කළ ඒ දේශපාලනය තුළ යහපත් ආදර්ශයන් රැසක් රැඳවූ විශිෂ්ට රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයකු, දේශප්‍රේමියකු, ඉහළ තලයේ බුද්ධිමතකු මෙන්ම සැමට සමානව සැලකූ මානව දයාව තිබූ සැදැහැවත් බෞද්ධයෙකු ලෙසින් මම එතුමන්ව දකින්නෙමි. කොළඹ කොල්ලුපිටියේ ශාන්ත තෝමස් විදුහලේ එවකට සිටි විදුහල්පතිවරයා වූ ජේ.එස්.එල්. ප්‍රනාන්දු මහතා වරක් නිශ්ශංක විජේරත්න අධ්‍යාපන අමාත්‍යතුමන් ගැන මා සමඟ කළ ප්‍රකාශයක් මට සිහිපත් වේ. ඒ මගේ වැඩිමල් පුතා අසාෆ්ව, මගේ මවගේ නිවස ආසන්නයේ පිහිටා තිබූ එතුමන්ගේ පාසලට ඇතුළත් කර ගැන්මට අයදුම්පතක් භාර දීමට ගිය අවස්ථාවේදීය.
අයදුම්පත්‍රයේ “බාකීර් මාකාර්” නාමය දුටු පසු අප අතර ඇති වූ දෙබස මෙසේ විය.
“අපේ කථානායකතුමන්ගේ සම්බන්ධයක් ඔබට තිබෙනවාද?”
“ඔව්. ඒ මගේ පියා. මේ දරුවාගේ සීයා. ”
“ආ එහෙමද? ඔහු අපේ අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයාගේ සමීප මිත්‍රයෙක්. ඒ නිසා අපි ඔහු මඟින් ඉල්ලීමක් කරලා, ඔහුගේ කථානායක කාර්යාලයේදී අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයා සමඟ සාකච්ඡාවක් සූදානම් කර ගත්තා. රජයට අයිති නැති කතෝලික පාසල්වල ගුරුවරුන්ට වැටුප් ගෙවීම සම්බන්ධව අප මුහුණ දී තිබූ දුෂ්කර තත්ත්වයන් පැහැදිලි කර ඒ සඳහා රජයේ අනුග්‍රහය ලබාගන්නට. ඒ අවස්ථාවේදී බෞද්ධ නායකයෙකු වූ අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයා, අපි ඉදිරිපත් කළ කරුණුවලට සාවධානව ඇහුම්කන් දී අප පාසල්වල ගුරුවරුන්ගේ වැටුප් ගෙවීම සඳහා රජයේ අනුග්‍රහය ලබාදීමට තීන්දු කළා.”
සැබෑ බෞද්ධ ප්‍රතිපත්තිවල පිහිටා කටයුතු කළ සැමට එක ලෙස සැලකූ වචනයේ පරිසමාප්ත අර්ථයෙන්ම මහත්මයෙකුගේ භූමිකාව නිශ්ශංක විජේරත්නයන්ගේ හැසිරීම තුළ දැකිය හැකි විය.
“කැත සෙල්ලමක්” ලෙස ඇතැමුන් හඳුන්වන මේ දේශපාලනයට ගෞරවය, අභිමානය එක් කළ, පුළුල් දැක්මක් තිබූ මානව හිතවාදී දේශපාලනඥයෙකුගේ භූමිකාව ඔහුගේ හැසිරීම තුළ තිබිණ.
දැනුමින් පොහොසත්ව සිටි නිශ්ශංක විජේරත්නයන් පොත් කියවීමට පුදුම රුචිකත්වයක් දැක් වූ අයෙකු විය. නිතරම එතුමන්ගේ අතේ පොතක් තිබීම මෙන්ම එතුමන්ගේ සමීපතමයන් එතුමන්ව “ඇවිදින පුස්තකාලයක්” ලෙස හැඳින්වීම අප දුටු දෙයක්.
නිශ්ශංක විජේරත්නයන් විවිධ කුසලතා සමූහයක් තිබූ ආකර්ෂණීය පුද්ගලයෙක්. ඔහු පවත්වන කතාවන් ද කෙනෙකුට බෙහෙවින් දැනුම ලබා දෙන ඒවා වූවා පමණක් නොව බොහෝ විට ඒ කතාවන් තුළ හාස්‍යයද මිශ්‍රව තිබීම නිසා අසන්නන් ඇද බැඳ තබා ගන්නට ඔහුට පුළුවන්කම තිබුණි. විවිධ අවස්ථාවන්වලදී එතුමන් ඉංග්‍රීසි බසින් ලියූ විචිත්‍ර කවි දහසක් පමණ “අපේ අප්පච්චි” නමින් ග්‍රන්ථයක් ලෙසින් එතුමන්ගේ දරුවන් විසින් 2001 වසරේදී ප්‍රකාශයට පත් කෙරිණි. එතුමන් විසින් විටින් විට මගේ පියතුමන් වෙත එවූ අර්ථාන්විත සහ හාස්‍ය පිරි ඇතැම් කාව්‍ය නිර්මාණ මෙන්ම ෂේක්ස්පියර් වැනි කීර්තිමත් සාහිත්‍යකරුවන්ගේ සහ විද්වතුන්ගේ උපුටා ගැනීම් ආදිය ගැන රාත්‍රී කෑම ගන්නා අවස්ථාවලදී සිහිපත් කරමින් පියාණන් කළ කතාබහ මේ මොහොතේ මගේ සිහියට නැඟේ. කථානායක අසුනේ හිඳිමින් දීර්ඝ වේලාවක් මන්ත්‍රීවරුන්ගේ කතාවලට සවන් දෙමින් සිටින අවස්ථාවලදී ඔහු එවන සටහන්, ඒ වෙහෙසකාරී අවස්ථාවලදී හාස්‍ය උපදවන සිතට සැහැල්ලුවක් සහ ආස්වාදයක් ලබා දෙන මෙන්ම අර්ථාන්විත වූ ඒවා බව මගේ පියතුමන්ගේ කතාබහ තුළින් අපට වැටහිණ.
අනුරාධපුර මහ දිසාපති ලෙස කටයුතු කළ කාලවකවානුවේදී ඓතිහාසික අනුරාධපුර නගරයේ අභිමානය යළි ගොඩනැංවීම සඳහා ඔහු සුවිශේෂ කාර්ය භාරයක් ඉටුකර ඇත. අනුරාධපුර කෞතුකාගාරය ඇරඹීම, සංස්කෘතිමය වටිනාකමක් ඇති ආයතන රැසක් පිහිටුවාලීම මෙන්ම විශ්‍රාමශාලා ගණනාවක්ම ඇති කිරීම ආදියට ඔහු පුරෝගාමී විය.
අධිකරණ අමාත්‍යවරයා ලෙස සිටියදී චීන රජයේ සහයෝගය ලබා ගනිමින් අලුත්කඩේ නව උපරිමාධිකරණ සංකීර්ණය ඇති කිරීම මෙන්ම යුනෙස්කෝ ආයතනයේ විධායක කමිටු සාමාජිකයෙකුව සිටියදී එහි කාර්යාලයක් අපේ රටේ ඇති කිරීම, අපේ රටේ ජාතික උරුමයන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා සංස්කෘතික ත්‍රිකෝණය ආරම්භ කිරීම, අපේ සමාජයේ අඩු ආදායම්ලාභී අයගේ අධ්‍යාපනය සහ සෞඛ්‍ය කටයුතුවලට පිහිට වීම සඳහා ජනාධිපති අරමුදල ඔහුගේ යෝජනාවකින් පිහිටුවීම ආදිය නිශ්ශංක විජේරත්නයන්ගේ මෙහෙවර අදද සිහියට නංවන ප්‍රමුඛ සිහිවටනයන් වේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික ධජයට බෝකොළ හතරක් එක් කිරීම සිදු වූයේ එතුමන්ගේ යෝජනාවකිනි. ඒ බෝකොළ හතරෙන් සංකේතවත් වූයේ “මෙත්තා, මුදිතා, කරුණා, උපේක්ඛා” යන ගුණාංගයන්ය. බුදුදහම මතු කරන මෙම ගුණාංගයන්ගෙන් පෝෂණය වූ ශ්‍රී ලාංකික සමාජයක් උදෙසා වූ කැපවීම, ඔහුගේ දේශපාලන ජීවිතය තුළ දකින්නට තිබිණ.
ජන වර්ග කිහිපයක්ම ජීවත් වන ශ්‍රී ලංකාව තුළ ඒ සෑම ජන වර්ගයකම දරුවන්ට තම ආගමික බැඳීම්වලට අනුව එම අනන්‍යතාවන් ආරක්ෂා වන අයුරින් පාසල් නිල ඇඳුම ඇඳීමේ නිදහස ලබාදීමට කටයුතු කළේ ද මෙම සැදැහැවත් බෞද්ධ නායකයා, අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයා ලෙස සිටියදී බවට තලතා අතුකෝරාල මන්ත්‍රීවරිය එතුමන් පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තුවේ ශෝක ප්‍රකාශයන් කළ අවස්ථාවේදී කළ සඳහන මේ මොහොතේ මට සිහිපත් වේ.
රාජ්‍ය සේවයෙන් විශ්‍රාම ගෙන සිටි කාලවකවානුව තුළ ඔහු ජාත්‍යන්තර ඉස්ලාමීය සම්මේලනයන් සහ වැඩමුළු රැසක ආරාධිත දේශකයා ලෙස සහභාගි වූ අවස්ථාවන් රැසක්ම වූ අතර, ඒවායෙහිදී ඔහු පැවැත්වූ ඉස්ලාමය සම්බන්ධ දේශනයන්, ඊට සහභාගි වූ ජාත්‍යන්තර විද්වතුන් පවා විශ්මයට පත්කරන තත්ත්වයක තිබිණ. මගේ පියතුමන් සමඟින් දකුණු ඉන්දියාවේ පැවැති ඉස්ලාමීය ද්‍රවිඩ සාහිත්‍ය පිළිබඳ පර්යේෂණ සමුළුවට සහභාගි වී ඔහු පැවැත්වූ දේශනය මෙන්ම, මහා කවි අල් අමා ඉක්බාල් සැමරුම වෙනුවෙන් පාකිස්තාන තානාපති කාර්යාලය සංවිධානය කළ සම්මන්ත්‍රණයකදී “හජ් වන්දනාවේ තවාෆ් ඉටුකිරීමේ වැදගත්කම” යන මැයෙන් ඔහු පැවැත්වූ දේශනයද, එම අවධියේදී ඉන්දියාවේ මෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේද ද්‍රවිඩ මාධ්‍යවල සාකච්ඡාවනට බෙහෙවින් බඳුන් වී තිබුණේ ඒ දේශනයන් තුළින් ඉස්ලාමය පිළිබඳව බෞද්ධ නායකයෙකු වූ නිශ්ශංක විජේරත්නයන්ට තිබූ පුළුල් අවබෝධය ප්‍රදර්ශනය වූ හෙයිනි. ඔහුගේ මෙම දේශනවලදී කුරානයෙන් සහ “හදීස්” ග්‍රන්ථවලින් කිසිදු සටහනක් උපයෝගී කර නොගනිමින් ඔහු කරන උපුටා ගැනීම්, ඉස්ලාමය පිළිබඳව වූ ඔහුගේ ගැඹුරු දැනුම හෙළි කරන්නක්ම වූ අතර, ඉස්ලාමීය ප්‍රජාව තුළ විශාල ගෞරවයක් සහ ආදරයක් ඒ මඟින් ඔහු දිනාගෙන තිබුණි.
නිශ්ශංක විජේරත්නයන් අධ්‍යාපන අමාත්‍යවරයා ලෙස සිටියදී එම ක්ෂේත්‍රයේ නවීකරණ කටයුතු රාශියක් සිදු කරමින් විවෘත විශ්වවිද්‍යාලය ඇති කිරීම, රුහුණ විශ්වවිද්‍යාලය, පරිපාලන අභ්‍යාස ආයතනය, අධ්‍යාපන ගොඩනැඟිලි පර්යේෂණ ආයතනය, විද්‍යාගාර උපකරණ නිෂ්පාදනය ආදී විවිධ මංපෙත් ඔස්සේ සුවිශාල කාර්යභාරයක් ඉටුකිරීම සිදු විණ. මෙයට අමතරව බෝගොඩ ප්‍රේමරත්න කමිටුව පත්කිරීම මඟින් අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ මතුව තිබූ ගැටලු රාශියක් නිරාකරණය කිරීමට පියවර ගැනිණ.
දිසාපතිවරයකු, අමාත්‍යවරයකු, රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයකු මෙන්ම දියවඩන නිලමේතුමන් ආදී වශයෙන් දේශමාන්‍ය නිශ්ශංක විජේරත්නයන් රට වෙනුවෙන් සහ මනුෂ්‍යත්වය වෙනුවෙන් ඉටුකළ මෙහෙවර මෙන්ම ශාසනික සේවය ද සැබැවින්ම ආදර්ශමත්ය. තමන් දැරූ සියලු තනතුරුවලට තම හැසිරීම තුළින් එතුමන් ගෞරවයක් අභිමානයක් ලබා දී තිබෙනු පමණක් නොව අප රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ පැවැත්ම සුරැකීම සඳහාත්, යහපත් දේශපාලන සංස්කෘතියක පැවැත්ම සඳහාත් මෙන්ම දියවඩන නිලමේ තනතුර සඳහා අභිමානවත් පෞරුෂත්වයක් එක් කරමින් දළදා මැඳුරේ ආරක්ෂාව සහ දියුණුව හා බැඳි කටයුතු සඳහාත් තම ශක්ති ප්‍රමාණයෙන් උසස් දායකත්වයක් ලබාදී ඇත.
ඉම්තියාස් බාකීර් මාකාර්
