ලෝකයේ ඕනෑම ස්ථානයක යුද්ධයක් පැවතීම කවර ආකාරයෙන් හෝ අනුමත කළ ෙනාහැකි කාරණාවකි. එයින් භෞතික වශයෙන් මෙන්ම ජීවිත හානිද බහුල වශයෙන් සිදු විය හැකි සීමාව මෙතෙකැයි ගණනය කළ නොහැකිය. මෑත කාලයේ පමණක් නොව ඈත ඉතිහාසයේදීද මේ ආකාරයේ සිදුවීම් පිළිබඳව අත්දැකීම් ගණනාවක්ම යුද්ධයෙන් බැටකෑ පීඩාවට පත් වූ රටවලින් කරුණු හසුලාගත හැකිය. ඒවා කිසිවක් කිසිදු අයුරකින් සාධාරණය කළ හැකි මට්ටමේ ඒවා නොවේ. වර්තමානයේ ඊශ්‍රායලය හා හමාස් සංවිධානය අතර පවතින යුද්ධයට වුව පිළිතුරු ලැබෙන්නේ ඒ අයුරිනි. කවර පාර්ශ්වයක් ගැටුම් ආරම්භ කළද කවර පාර්ශ්වයක් යුද්ධය පවත්වාගෙන යනු ලැබුවද අවසානයේ ගොඩ ගැසෙන්නේ මිනී කඳු මිස අන් කවරක්වත් නොවේ. ඒ කෙසේ වෙතත් වර්තමානයේ ඊශ්‍රායලය හා හමාස් සංවිධානය අතර පවතින යුද්ධය මේ මොහොතේ පවතින්නේ ආරම්භයක ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරමින් විනා එහි අවසාන ලක්ෂණයක සේයාවක් හෝ පෙන්නුම් නොකරමිනි.
පසුගිය මස 7 වැනිදා ඊශ්‍රායලයට හමාස් ත්‍රස්තවාදීන් විසින් ප්‍රහාර එල්ල කිරීමත් සමඟ ආරම්භ වූ මෙම ගැටුම බොහෝ දෙනා විසින් අනුමාන කළේ දින කිහිපයකින් අවසන් වනු ඇති බවයි. එහෙත් එය ඒ අයුරින්ම සිදු නොවූයේ ඉරානය ඇතුළු මැද පෙරදිග රාජ්‍යයන් මෙන්ම විශේෂයෙන් ඍජුවම අමෙරිකාව ද මේ හා සම්බන්ධ වීමත් සමඟිනි. කොයිහැටි වෙතත් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේදී පැවැත්වූ සටන් විාරමයක් උදෙසා පැවැති ඡන්ද විමසීමේදී සටන් විරාමයක් ඇවැසි නැතැයි යනුවෙන් ඊශ්‍රායලය හා එක්ව සිටියේ රටවල් 14කි. එහෙත් මේ කිසිවක් මායිම් නොකළ ඊශ්‍රායලය ඍජුවම ප්‍රකාශ කර සිටියේ තමන් කිසිම මොහොතක සටන් විරාමයකට සූදානම් නොවන බවයි. පසුගිය අඟහරුවාදා අගමැති නෙතන්යානු රූපවාහිනියෙන් තම ජනතාව අමතමින් ප්‍රකාශ කර සිටියේ මේ මොහොතේදී යුද්ධය අවසන් කිරීමට කිසිම සැලසුමක් නැති බවත්, සටන් විරාමයකට හෝ කැමැත්ත ප්‍රකාශ කර සිටියහොත් හමාස් සංවිධානය සිතනුයේ ඔවුන්ට යටත් වීමක් සිදුවන බව යනුවෙනි. හමාස් සංවිධානය ඔවුන්ගේ ඉල්ලීම් ගණනාවක් ඉදිරිපත් කර තිබේ. ඒ තමන් ළඟ සිටින ප්‍රාණ ඇපකරුවන් නිදහස් කිරීමට නම් ඊශ්‍රායලය ඔවුන්ගේ සිරභාරයේ සිටින සිරකරුවන් නිදහස් කළ යුතු බවයි.
කරුණු කාරණා කෙසේ වෙතත් ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය පසුගිය දිනක ප්‍රකාශ කරනු ලැබුවේ ඊශ්‍රායලය තිගැස්මකට ලක් වුණු සිදු වීමක්ද වූ බවයි. එනම් ඒ පසුගියදා රුසියාවේ Makhachkala ගුවන්තොටුපළේදී ඊශ්‍රායල පිරිසක් රැඳී සිටි ගුවන් යානයක් වටකර එහි සිටි ඊශ්‍රායල ජාතිකයන්ට පහර දීමට සූදානම් වූ සිදු වීමෙන් පසුව බවයි. මේ සිදු වීමත් සමඟ ඊශ්‍රායලය රුසියානු බලධාරීන්ගෙන් ඉල්ලීමක් කරන්නට ද පෙලඹිණි. එනම් රුසියාව තුළ සිටින ඊශ්‍රායල ජාතිකයන්ට ආරක්ෂාව ලබා දෙන ලෙසිනි.
Makhachkala ගුවන්තොටුපොළ
පසුගිය ඉරිදා ඊශ්‍රායලය හා රුසියානු බලධාරීන් පවා විමතියට පත්වූ සිදු වීමක් වූයේ රුසියාවේ Makhachkala ගුවන්තොටුපොළේදී ඊශ්‍රායල විරෝධී පිරිසක් ගුවන් යානය වෙත කඩාපැනීමට සූදානම් වීමත් සමඟිනි. මේ සම්බන්ධයෙන් සමාජ මාධ්‍ය‍ෙයන්ද වීඩියෝ සමඟින් පුවත් පළවන්නට විය. එම වීඩියෝ පටවලින් දර්ශනය වූයේ විශාල පිරිසක් ගුවන්තොටුපළට කඩා වදින අයුරු හා ගුවන්තොටුපළ ඇතුළත දොරවල් පවා කඩා බිඳදමමින් එයට ඇතුළුවීමට සූදානම් වන අයුරුය. එමෙන්ම ගුවන් පථයටද පිරිසක් දිවගොස් සිටින අයුරුය.
විදෙස් පුවත් සේවා තවදුරටත් සඳහන් කළ ආකාරයට ගුවන්තොටුපළින් පිටත පිරිසක් රැඳී සිටිමින් මෝටර් රථ නවතා ඊශ්‍රායල ජාතිකයන්ගේ ගුවන් බලපත්‍ර පිරික්සා ඇති අතර මගීන්ගේ ලේඛන පවා පරීක්ෂා කිරීමට කටයුතු කර තිබුණු බවය. මේ අවස්ථාවේ තත්ත්වය සමනය කිරීමට ආරක්ෂක අංශවලට මැදිහත් වීමට සිදු වූ අතර පොලිස් නිලධාරීන් ඇතුළු විසි දෙනකුට වැඩි පිරිසක් තුවාල ලැබූ අතර ඉන් දෙදෙනකුගේ තත්ත්වය බරපතළ විය.
ඉරිදා සිදු වූ මෙම කලබගෑනියෙන් පසු රුසියානු ජනාධිපති විලැදිමීර් පුටින්ට ද කියන්නට කතා තිබිණි. ප්‍රහාරයේ කතාව කෙසේ වෙතත් ඔහු පුන පුනා ප්‍රකාශ කර සිටියේ රුසියාව තුළ පවතින තත්ත්වය අවුල්සහගත කිරීමේ අරමුණින් මෙම සිදුවීම සැලසුම් සහගතව සිදු කරන ලද්දක් බවයි. සඳුදා එරට රූපවාහිනියෙන් ප්‍රචාරය වූ රැස්වීමකදී ඔහු ප්‍රකාශ කර සිටියේ එම ඊශ්‍රායල විරෝධී කැරැල්ල බටහිර විසින් සූක්ෂ්ම අයුරින් සංවිධාන කරන ලද්දක් බවයි. එහෙත් අමෙරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් එය ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත්තේ රුසියාව විසින් කරන ලද විකාර කතාවක් ලෙසිනි. 
මෙම විරෝධය සිදු වන අවස්ථාවේ සිය ගණනක් පමණ Makhachkala ගුවන්තොටුපළට කඩාවැදුණු අතර ඉන් බොහෝ දෙනෙක් අත පලස්තීන ධජය පැවැති අතර සියලු දෙනාම පාහේ යුදෙව් විරෝධී සටන් පාඨ කියමින් කෑකෝ ගසන්නට වූහ. මෙම ගුවන්තොටුපළ පිහිටි ඩැගෙස්තාන් ප්‍රදේශය මුස්ලිම් ජනතාව බහුතරයක් ජීවත් වන පළාතකි. කෙසේ වෙතත් පොලිස් මැදිහත්වීම් මත තුවාල ලැබූ පිරිසට අමතරව 60කට වැඩි පිරිසක් අත්අඩංගුවට ගැනීමටද පොලිසිය සමත්ව තිබිණි.
මෙම සිදුවීම අලළා රුසියානු ආරක්ෂක කවුන්සිල රැස්වීමකදී විලැදිමීර් පුටින්ගේ ප්‍රකාශ කිහිපයක්ම බීබීසී පුවත් සේවය විසින් උපුටා දක්වා තිබිණි. ඒ අනුව ඔහු සඳහන් කර ඇත්තේ, මෙවන් මාරාන්තික අවුල් ජාලයක් සංවිධාන කරන්නේ කවුද සහ එයින් ප්‍රතිලාභ ලබන්නේ කවුරුන්ද යන්න මේ වන විටත් පැහැදිලි වී තිබෙනා බවත් ගුවන්තොටුපළෙහි සිදුවීම් බටහිර නියෝජිතයන් විසින් යුක්රේනයේ සිට හෝ සමාජජාල හරහා උසිගන්වා තිබෙන බවය.
එමෙන්ම ඔහු තවදුරටත් සඳහන් කරන්නේ ලෝක අස්ථාවරත්වයේ ප්‍රධාන ප්‍රතිලාභීන් වන්නේ ද අමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ වර්තමාන පාලකයින් බවය.
තවද ක්‍රෙම්ලිනයේ ප්‍රකාශකයෙක් පවසන්නේ ගාසා තීරයේ සිදු වන බිහිසුණු සිදුවීම් පෙන්වමින් කුඩා ළමුන්ගේ, මහලු අයගේ මරණ පෙන්වමින් සතුරන්ට වාසි ලබා ගත හැකි අයුරින් තත්ත්වය ඇවිළීමට කටයුතු කරමින් සිටිනා බවකි. මේ අතරම ඩැගෙස්තානයේ ආණ්ඩුකාරවරයා පවසා සිටියේ යුක්රේනයේ සිට මෝනිං ඩැගෙස්තාන් (Morning Dagestan) නම් ටෙලිග්‍රෑම් නාළිකාව මඟින් මෙම සිදුවීම උසිගන්වා ඇති බවය.
රුසියාවේ මැදිහත් වීම
මෝනිං ඩැගෙස්තාන් නාළිකාව රුසියානු පාලනයට විරුද්ධ ඉස්ලාමීය නාළිකාවකි. 2016 වසරේදී රුසියාවෙන් පැනගොස් යුක්රේනයේ පුරවැසිභාවය ලබා ගත් හිටපු රුසියානු පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයකු වන ඉල්යා පොනොමරෙව් මෙම නාළිකාව හා සම්බන්ධ බව රුසියාව ප්‍රකාශ කරයි. මෙම නාළිකාව මඟින් ටෙල් – අවිව් සිට Makhachkala වෙත පැමිණෙන ගුවන් යානයක විස්තර පළ කර සිටි අතර එහිදී පවසා ඇත්තේ “අනපේක්ෂිත අමුත්තන් හමුවන්න” යනුවෙනි. කෙසේ වෙතත් මෝනිං ඩැගෙස්තාන් නාළිකාව ප්‍රකාශ කර සිටියේ එය යුක්රේනයට හෝ රුසියාවේ හිටපු මන්ත්‍රීවරයාට කිසිදු සම්බන්ධයක් නැති බවයි. මේ අතරම හිටපු මන්ත්‍රීවරයා සඳහන් කර ඇත්තේ ද පසුගිය වසරේ සිට නාළිකාවට සහාය දීම නවතා දැමූ බවයි.
ඊශ්‍රායලයේ සිට රුසියාවට පැමිණි ගුවන් මඟීන්ට එල්ල වන්නට ගිය ප්‍රහාරය සම්බන්ධයෙන් කතා මතු වූයේ ඊශ්‍රායලයට වඩා රුසියාව හා අමෙරිකා එක්සත් ජනපදය අතරයි. රුසියන් කතාවලට එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක කවුන්සිලයේ ප්‍රකාශක ද උත්තර දෙමින් පවසා සිටියේ ඒවා “සම්භාව්‍ය මට්ටමේ රුසියානු වාචාල කතා” ලෙසිනි. සරලවම මෙය වෛරය හා ආගම්වාදය, බියගැන්වීම මත සිදු වූ දෙයක් බවත් තමන්ගේ රට නරක අතට හැරෙන විට වෙනත් අයෙකුට දොස් පැවරීම ඔවුන්ගේ ක්‍රමය බවත් ප්‍රකාශ කර සිටියේය.
එදිරිවාදිකම්
එමෙන්ම මේ සමඟම ඊශ්‍රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහුගේ කාර්යාලයෙන් ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේ ඊශ්‍රායල පුරවැසියන් රුසියාවේ කොතැනක සිටියත් ඔවුන්ගේ සහ යුදෙව්වන්ගේ යහපැවැත්ම ආරක්ෂා කිරීමටත් කැරලිකරුවන්ට එරෙහිව දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමටත් රුසියානු නීති බලධාරීන් කටයුතු කළ යුතු බවයි.
බොහෝ දෙනෙක් යුදෙව්වන් විනාශ කිරීමට මාන බලමින් සිටිනා බව ඔහුගේ මතය විය.
තම රටේදී ගුවන් යානය තුළ සිටි ඊශ්‍රායල ජනයාට පහර දීමත් සමඟ මෙතෙක් නිහඬව සිටි රුසියාව තම හඬ අවදි කළේ මැදපෙරදිග කලාපයේ අර්බුද රැසකට වගකිවයුත්තා වන්නේ අමෙරිකා එක්සත් ජනපදය මිස අන් කවරෙකුත් නොවන බව පවසමිනි. විලැදිමීර් පුටින් චෝදනා නඟන්නේ මෙම අර්බුදය දිනෙන් දින ඔඩුදුවන්නේ අමෙරිකාව ඊශ්‍රායලයට සහාය පළ කරන නිසා බවයි. මෙම ගැටුම ආරම්භව දින කිහිපයක් ගතව යන්නටත් පෙර රුසියාව මුලින්ම පවසා සිටියේ තම රටට පහරදීම හේතුවෙන් පෙරළා පහර දීමට ඊශ්‍රායලයට අයිතියක් ඇති නමුත් සිවිල් ජනතාවට හානියක් වන අයුරින් ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට ඔවුනට අයිතියක් නැති බවයි. ඇවිළෙමින් පවතින යුද්ධයට සාධාරණයක් ඉෂ්ට කිරීම වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් වීමට තම කැමැත්ත පළ කළ විලැදිමීර් පුටින් ඊශ්‍රායල අගමැතිවරයාට අවස්ථා කිහිපයකදීම පවසා සිටියේ දේශපාලන විසඳුමකට යෑමට තම සහාය ලබා දීමට සූදානම් බවයි. එහෙත් බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු එයට පිළිතුරු ලබා දුන්නේ හමාස් සංවිධානය අතුගා දමන තුරු තමා යුද්ධය කිසිම විටක නවතා දමන්නේ නැති බව පවසමිනි. අමෙරිකාව සිටින්නේද මේ මතය තුළය. රුසියාව විසින් මෙම අර්බුදයට විසඳුමක් ලෙසින් ඊශ්‍රායලයටත්, හමාස් සංවිධානයටත් සටන් විරාමයකට යොමු වන ලෙස ඉල්ලීම් කරනා මොහොතක අමෙරිකා එක්සත් ජනපදය පවසන්නේ ගාසා තීරයට සටන් විරාමයක් අවශ්‍ය නැති බවත්, සිදු විය යුත්තේ හමාස් සංවිධානය සහමුලින්ම විනාශ කර දැමීම මිස අන්කිසිවක් නොවන බවයි.
කවුරුන් මොන කතා පැවසුවද දැන් මෙය විසිරුණු යුද්ධයක් වැනිය. ලෝක බලවතුන් ද සිටින්නේ වෙන වෙනම අදහස් දරමිනි. ඊශ්‍රායල – හමාස් ගැටුම හේතුවෙන් බී.බී.සී පුවත් සේවයට අනුව ඔක්තෝබර් 31 වන විට මාධ්‍ය‍ෙව්දීන්ද 29 දෙනකු මියගොස් සිටින අතර ඉන් පලස්තීන මාධ්‍ය‍ෙව්දීන් 24 දෙනෙක් මෙන්ම ඊශ්‍රායල ජාතිකයන් සිවුදෙනකු හා ලෙබනන් මාධ්‍ය‍ෙව්දියෙකුද ඒ අතර වේ. තවත් මාධ්‍ය‍ෙව්දීන් නව දෙනෙකු පමණ අතුරුදන්ව ඇති බව පවසන්නේ මාධ්‍ය‍ෙව්දීන් සුරැකීමේ (CPJ) කමිටුව විසිනි. කෙසේ වුවත් මෙහි අවසානය කෙදිනද යන්න පිළිබඳව කිසිවකුටත් අවබෝධ කරගත නොහැකි තත්ත්වයක් තුළ කළ හැකි එකම කාර්ය වන්නේ ඒ දෙස බලා සිටීම පමණි. ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක අංශ පවසන්නේ මේ වන විට තම සෙබළුන් 317 දෙනකුගේ ජීවිත අහිමිව ඇති බවයි. එමෙන්ම ඔවුන්ගේ ප්‍රතිප්‍රහාර හමුවේ ගාසා තීරයේ 8000කට වැඩි මිස අඩු නොවූ පිරිසක් ජීවිත පූජා කර හමාරය. මේ සියල්ල හමුවේ ඊශ්‍රායල අගමැතිවරයා පසුගිය දිනක ටෙල් – අවීව්හිදී ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ “මෙය යුද සමයක්” බවකි.
