2014 වසරේදී බලයට පත්වීමෙන් පසු අගමැති මෝදි පාකිස්තාන අගමැති නවාෂ් ෂරීෆ්ට ආරාධනා කර සාකච්ඡා මඟට අවතීර්ණ විය. එම ක්රියාවලිය ඇරැඹි දින කිහිපයක් තුළ පතන්කොට් හි ඉන්දීය ගුවන් කඳවුරකට එල්ල වූ ත්රස්තවාදී ප්රහාරයකින් සෙබළුන් 6 දෙනෙකු ජීවිතක්ෂයට පත්විය. මේ ප්රහාරය සිදුකර තිබුණේද ජයිෂ් ඉ මොහොමඩ් ත්රස්තවාදී කල්ලියයි. සාකච්ඡා ක්රියාවලිය බිඳ වැටිණි. අගමැති ඛාන් බලයට පත්වූ පසුව ද, ඉකුත් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩල සමුළු වාරයේදී දෙරටේ විදේශ ඇමැතිවරු අතර පැවැත්වීමට නියමිතව තිබූ හමුවත් අවලංගු විය.
ඉන්දු කාශ්මීරයේ පුලවමා ප්රදේශයේදී ඉන්දීය ආරක්ෂක අංශ සාමාජිකයන් ගමන් ගනිමින් සිටි රථ පෙළකට එල්ල වූ ඉස්ලාමීය අන්තවාදී ත්රස්තවාදී ප්රහාරය ඉන්දියාව හා පාකිස්තානය අතර දැඩි උණුසුම් තත්ත්වයක් නිර්මාණය කොට තිබේ. මෙම ප්රහාරය 1980 ගණන්වලින් පසු සිදුවූ දරුණුම ප්රහාරයයි. ඉන් ජීවිතක්ෂයට පත් අතුරු හමුදා සාමාජික සංඛ්යාව 42 ක් පමණ වේ. ප්රහාරයේ වගකීම ජයිෂ් ඉ මොහොමඩ් (Gem) නම් පාකිස්තානයේ සිට ක්රියාත්මක ත්රස්තවාදී කල්ලිය බාරගෙන ඇත.
ජයිෂ් ඉ මොහොමඩ් කල්ලිය හා එහි නායකයා වන මෂූඩ් අසාර් පාකිස්තානයේ සිට ක්රියාත්මක වන බව පවසමින් මේ පිළිබඳ පාකිස්තානය වගකිවයුතු බවට ඉන්දියාව චෝදනා කරයි. අගමැති නරේන්ද්ර මෝදි ප්රකාශයක් කරමින් කීවේ. මීට ප්රතිචාර දැක්වීමට ඉන්දීය ආරක්ෂක අංශවලට පූර්ණ නිදහස ලබාදෙන බවය. සිය ආරක්ෂක හමුදාවල ශක්තිය හා ධෛර්යය ගැන තමන්ට විශ්වාස බව ද ඔහු කියා සිටියේය. තම රටට එල්ලවන චෝදනා දැඩිව ප්රතික්ෂේප කරන බව කියා සිටි පාකිස්තාන අගමැති ඉම්රාන් ඛාන් යම් හෙයකින් ඉන්දියාව ප්රහාරාත්මක පියවරක් ගතහොත් ඊට ප්රතිචාර දැක්වීමට පසුබට නොවන බව ද පැවැසීය.
අතීතයේද මෙවැනි අවස්ථාවල මෙලෙසම චෝදනා කර ගැනීම් සිදුවිය. දෙරට අතර යුද ගැටුම් දක්වා ඒවා දුරදිග ගිය අවස්ථා ද තිබණි. කාශ්මීරය ඔස්සේ දෙරට අතර දේශසීමාව ලොව ඉහළම යුද අවදානමක් ඇති කලාපයක් ලෙස සැලකේ. එහි මිලිටරි බලය ඉතා ඉහළය. එබැවින් ගැටුමකට නොයා අර්බුදය සාකච්ඡාවෙන් විසඳාගන්නා ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ මහලේකම් අන්තොනියෝ ගුටරෙස්ද දෙරටෙන්ම ඉල්ලා තිබිණි.
චෝදනා සහ පිළිතුරු
ඉන්දියාව හා පාකිස්තානය යන දෙරටම න්යෂ්ටික බලවතුන්ය. දෙරට අතර යුද ගැටුමක් ඇතිවීම දරුණු ඛේදවාචකයක් වනු නිසැක බැවින් නිර්මාණය වී ඇති උණුසුම් තත්ත්වය ගැන දැඩි අවධානයෙන් පසුවන බව ද එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ ප්රකාශක ස්ටෙපාන් ඩුජරික් පවසා සිටී.
කාශ්මීර ප්රශ්නය සම්බන්ධයෙන් කෙරෙන බාහිර මැදිහත්වීම් ඉන්දියාව දිගින් දිගටම තරයේ ප්රතික්ෂේප කර ඇත. ඉන්දියාවේ ස්ථාවරය එය ද්විපාර්ශ්වික සාකච්ඡා මඟින් විසඳාගත යුතු කාරණයක් බවය. පුලවමා ප්රහාරය පිළිබඳ ජාත්යන්තරය නොමග යැවීමෙන් පාකිස්තානය වැළැකිය යුතු බව ද ඉන්දියාව කියා සිටී. අන්තවාදී ත්රස්තවාදී කණ්ඩායම් පාකිස්තානයේ සිට නිදහසේ ක්රියාත්මක වන බව ඉතා පැහැදිලි කාරණයක් බව
ඉන්දියාවේ චෝදනාවය.
වසර කිහිපයකට පෙර ඉන්දීය පාර්ලිමේන්තුවට එල්ල වූ ත්රස්තවාදී ප්රහාරයේදී ද චෝදනා එල්ල වූයේ මේ ත්රස්තවාදී කල්ලියටය. කෙසේ වුවද පාකිස්තානයේ නව අගැමති ඉම්රාන් ඛාන් කියා සිටින්නේ දැන් ඇත්තේ අලුත් පාකිස්තානයක් බවයි. තම භූමියේ සිට ත්රස්තවාදීන්ට නිදහසේ ක්රියාත්මක වීමට ඉඩ නැතැයි ඔහු පවසා තිබුණි. ත්රස්තවාදයට සහාය දක්වන බවට චෝදනා කළද ත්රස්තවාදයට එරෙහි සටනේදී පාකිස්තානුවන් 70,000 ක් පමණ ජීවිතක්ෂයට පත් වී ඇති බව ද ඔහු පවසයි.
මෙම මරාගෙන මැරෙන ප්රහාරය මෙහෙයවීම පාකිස්තාන බුද්ධි සේවාව වන ISI මඟින් කර ඇති බවට ඉහළ පෙළේ ඉන්දීය ආරක්ෂක ප්රධානියකු චෝදනා කර තිබේ. ඊට ප්රමාණවත් සාක්ෂි ඇති බව ඉන්දියාව පවසයි. එහෙත් පාකිස්තානය කියා සිටින්නේ චෝදනාවට පදනමක් නොමැති බවය. බුද්ධි තොරතුරු ඇත්නම් තමන්ට ද ලබා දෙන ලෙස පවසන පාකිස්තානය ඒ ඔස්සේ ගත හැකි ක්රියාමාර්ග ගන්නා බව ද කියා තිබේ. ඒ පිළිබඳ තමන් සහතික වන බව ද පාකිස්තාන අගමැතිවරයා කියා තිබිණි.
මේ අවස්ථාවේ ඉන්දියාවට සහාය දක්වන බව පවසන අමෙරිකාව ප්රහාරයට සම්බන්ධ අයට දඬුවම් කරන ලෙස පාකිස්තානයට බලකර ඇත. ඉන්දියාවට කනගාටුව පළකිරීමෙන් නොනැවතී ත්රස්තවාදයට එරෙහිව ක්රියාකිරීම සඳහා දැඩිව සහාය දක්වන බව අමෙරිකා රාජ්ය දෙපාර්තමේන්තුවේ ප්රකාශකයකු මාධ්යයට පවසා තිබිණි.
එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක මණ්ඩලය ද පුලවමා ත්රස්තවාදී ප්රහාරය දැඩිව හෙළාදැක තිබේ. ප්රහාරයට වගකිවයුත්තන් ජයිෂ් ඉ මොහොමඩ් කල්ලිය නීතිය හමුවට රැගෙන ආ යුතු බවට ද ආරක්ෂක මණ්ඩලය අවධාරණය කරයි. ලෝක සාමය හා ආරක්ෂාවට ඇති බලවත්ම තර්ජනයක් ලෙස ත්රස්තවාදය හඳුන්වා දෙමින් එය පරාජය කිරීමට එක්ව ක්රියාකළ යුතු බවද එමඟින් ඉල්ලා ඇත.
ජාතික මැතිවරණ ආසන්න වෙමින් ඇති පසුබිමක මෝදිගේ රජයට ජනතාවගෙන් ද දැඩි බලපෑම් එල්ල වෙමින් තිබේ. ප්රහාරයට සම්බන්ධ අයට එරෙහිව දැඩි ක්රියාමාර්ග ගත යුතු බව පවසමින් ඔවුහු හඬ නඟති. ඉන්දියාව දැනටමත් ඇතැම් පියවර ගෙන ඇත. වෙළෙඳාමේදී මෙන්ම රාජ්ය තාන්ත්රිකවද පාකිස්තානය හුදෙකලා කරන බව දැනටමත් ඉන්දියාව ප්රකාශ කර තිබේ. පාකිස්තානය ඉන්දියාවේ සිටින තම මහකොමසාරිස්වරයා ආපසු කැඳවීමට පියවර ගෙන තිබිණි.
දෙරටේ දුරස් වීම
2014 වසරේදී බලයට පත්වීමෙන් පසු අගමැති මෝදි පාකිස්තාන අගමැති නවාෂ් ෂරීෆ්ට ආරාධනා කර සාකච්ඡා මඟට අවතීර්ණ විය. එම ක්රියාවලිය ඇරැඹි දින කිහිපයක් තුළ පතන්කොට් හි ඉන්දීය ගුවන් කඳවුරකට එල්ල වූ ත්රස්තවාදී ප්රහාරයකින් සෙබළුන් 6 දෙනෙකු ජීවිතක්ෂයට පත්විය. මේ ප්රහාරය සිදුකර තිබුණේද ජයිෂ් ඉ මොහොමඩ් ත්රස්තවාදී කල්ලියයි. සාකච්ඡා ක්රියාවලිය බිඳ වැටිණි. අගමැති ඛාන් බලයට පත්වූ පසුව ද, ඉකුත් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩල සමුළු වාරයේදී දෙරටේ විදේශ ඇමැතිවරු අතර පැවැත්වීමට නියමිතව තිබූ හමුවත් අවලංගු විය.
සවුදි අරාබිය හා එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්යය පාකිස්තානය සමඟ සමීපව වෙළෙඳ හා ආරක්ෂක සබඳතා පවත්වමින් සිටී. අමෙරිකාව මෙන්ම යුරෝපා සංගමය ද වෙළෙඳාමේදී එරටට යම් වරප්රසාද ලබා දී තිබේ. නිදසුනක් ලෙස ඉන්දියාවට වඩා පාකිස්තානය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ බදු ප්රතිපත්තිය සැහැල්ලුය. ඉන්දියාව ද පාකිස්තානය වඩාත් සැලකිලි දක්වන රාජ්යය (MFN) තත්ත්වය යටතේ තබා ගනුදෙනු කරමින් සිටි නමුත් ප්රහාරයට පසුදිනම එම තත්ත්වය අත්හැරීමට පියවර ගත්තේය. ඒ සමඟ රේගු බදු 200% කින් ඉහළ යනු ඇත. වසර 2007 න් පසුව දෙරට අතර එකදු ටෙස්ට් ක්රිකට් තරගාවලියක්වත් පැවැත්වී නැත. පුලවමා ප්රහාරයත් සමඟ මේ දුරස්ථභාවය තවත් පුළුල් වන ලකුණු පහළ වී තිබේ.
මුම්බායි ප්රහාරය
පාකිස්තානයට එරෙහිව දැඩි පීඩනයක් ජාත්යන්තර වශයෙන් ද එල්ල වෙමින් ඇති පසුබිමක 2008 දී සිදුවූ මුම්බායි ත්රස්තවාදී ප්රහාරයට වගකිවයුතු බවට හඳුනාගත් කණ්ඩායම් තහනම් කිරීමට පාකිස්තානය මීට දෙදිනකට පෙර පියවර ගත්තේය.
ජමාම් උද් දවා (JUD) සහ ෆලා ඉ ඉන්සනියාත් (FIF) නම් සංවිධාන මෙලෙස තහනමට ලක්වී ඇත. ඒවාට එරෙහිව පියවර ගන්නා ලෙස පකිස්තාන අගමැතිවරයා නියෝග කර ඇති බව ද වාර්තා විය. එම සංවිධාන දෙකම ලෂ්කාර් ඉ ටයිබා නම් ත්රස්තවාදී සංවිධානයට සම්බන්ධ බව හඳුනාගෙන තිබේ.
මුම්බායි ත්රස්ත ප්රහාරයේදී 166 දෙනකු ජීවිතක්ෂයට පත්වූ අතර දෙරට අතර යුද ගැටුමක් ඇවිලී යාමට ඉතා ආසන්න තත්ත්වයක් උදා විය. වොෂින්ටනය හා ඉන්දියාව කලක් තිස්සේ ලෂ්කාර් ඉ ටයිබා ත්රස්තවාදී සංවිධානයට එරෙහිව පියවර ගන්නා ලෙසට පාකිස්තානයට බලකරමින් සිටියේය. එම කල්ලිය 2002 දී පාකිස්තානයේ තහනම්ව තිබුණද JUD හා FIF නම් පසුගියදා තහනම් වූ සංවිධාන 2 නාමයෙන් ක්රියාත්මක විය. මේ සංවිධාන 2 තමන් ත්රස්තවාදීන් සමග සම්බන්ධකම් නොදක්වන බව කියා සිටි අතර හඳුන්වා ගත්තේ පුණ්යායතන වශයෙනි. අමෙරිකාව JUDනායක හෆීෂ් සයිද් ගේ හිසට ඇ. ඩො. මිලියන 10 ක මිලක් නියම කර තිබිණි. එහෙත් ඔහු පාකිස්තානයේ සිට නිදහස්ව ක්රියාත්මක විය. එමෙන්ම මුම්බායි ත්රස්තවාදී ප්රහාරයට තමන්ගේ සම්බන්ධයක් නැතැයි කියා සිටියේය. කෙසේ වුවද පමාවී හෝ පාකිස්තානය එම සංවිධාන තහනම් කිරීමෙන් ඉදිරි ක්රියාමාර්ග පිළිබඳ පණිවිඩයක් ලබා දී ඇති බව පෙනෙන්නට තිබේ. මේ පියවර දැනට දෙරට අතර ඇති උණුසුම්කාරී තත්ත්වය මඳක් හෝ සමනය කිරීමට ඉඩ ඇත.
1947 දී නිදහස ලබාගත් තැන් පටන්ම කාශ්මීරයේ අයිතිය වෙනුවෙන් ඉන්දියාව මෙන්ම පාකිස්තානය ද අරගල කළේය. දශක 7 ක් තිස්සේ මේ ප්රශ්නය කේන්ද්රකර ගනිමින් දෙරට අතර වරින්වර ගැටුම් ඇතිවෙමින් පවතී. එමෙන්ම අන්තවාදී කණ්ඩායම් ද ක්රියාත්මකව පවතී. සිදුව ඇති ජීවිත හානිය ද විශාලය. මෑත වසර කිහිපය තුළ පමණක් දහස් සංඛ්යාත පිරිසක් කාශ්මීරය නිසා ජීවිත ගමන නිමාකර ඇත. කාශ්මීර අර්බුදය අවසන් කිරීම සඳහා දෙරට අතර වරින්වර ඇතිවූ සාකච්ඡා ක්රියාමාර්ග ද අපේක්ෂිත ප්රතිඵල ළඟාකර දීමට සමත්ව නැත. දෙරට අතර යම් එකඟතාවක් ඇතිවනතුරු ගැටුම් හෝ මෙවැනි ප්රහාර සිදුවනු ඇත. ඒවාට ඉඩ නොතැබීමට දෙරටටම සැබෑ වුවමනාවක් මෙන්ම වැඩපිළිවෙළක් ද තිබිය යුතුය. ලොව කවර තැනක කවර අන්දමින් කවර අරමුණක් උදෙසා වුවද මනුෂ්යත්වයේ නාමයෙන් ත්රස්තවාදයට කිසිඳු ඉඩක් නොතැබිය යුතුය.
නව අදහස දක්වන්න