කල්ලක ලෙන ගැන සැලකිල්ල මදි

 ලක්දිව බෞද්ධයන් අතර මලියදේව මහරහතන් වහන්සේ දෙවැනි වන්නේ අනුබුදු මිහිඳු මාහිමියන්ට පමණි. ඓතිහාසික ලේඛනවල සඳහන් වන ආකාරයට මලියදේව රහත් වහන්සේ තුන්පිටකය ඉගෙන ගත්තාවුද කමටහන් වඩා රහත්වුද ශුද්ධ භුමිය සංගමුව මහාවිහාරයයි. මෙයටඅමතර 12 වන සියවසේ දෙවන ගජබාහු සහ පළමුවන පරාක්‍රමබාහු අතර සිදු වුණ සමගි සන්ධානය පිහිටුවා ඇත්තේද ‍මෙම විහාරයෙහි බව චුලවංශ‍යේ සදහන් වෙයි.

මෙම විහාරය පැරණි යුගයේ කල්ලක මහා විහාරය. කල්ලක ලෙන,කලු මහ වෙහෙර. කාලවේල විහාරය මණ්ඩලාරාම , මණ්ඩලාරාමක මහා විහාරය මලියදේව මහ රහතන් වහන්සේ වැඩ සිටි සංගමුව විහාරය නමින් හඳුන්වා ඇත . මෙම සංගමුව රජමහා විහාරය පිහිටා ඇත්තේ කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයේ ඉබ්බාගමුව ප්‍රාදේශීය ‍ලේකම් කොට්ඨාසයේ ගොකරැල්ල නගරයට නුදුරුව මැද්දකැටිය වැව ආසන්නයේ සුන්දර පරිසරයක පිහිටි ගල්තලාවකය.

කුරුණෑගල දඹුල්ල මාර්ගයේ ගොකරැල්ල නගරය පසුකර ඇති දොළොස්දාහ හන්දියෙන් දකුණට ඇති පාරේ සැතපුම් දෙක හමාරක් පමණ ගිය විට මැද්ද කැටිය වැව හමුවෙයි.

වැව අසලින් ඇති කුඩා පාරේ ටික දුරක් ගියවිට හමුවන මෙම වැව තනා ඇත්තේ අනුරාධපුර යුගයේ ක්‍රි.ව.459 සිට 477දක්වා රට පානය කල ධාතුසේන රජතුමා. බව පුජාවලියෙහිද සඳහන් වෙයි මෙම පැරණි යුගයේ හඳුන්වා ඇත්තේ සංගමුව වැව වශයෙනි වැව ආසන්නයේ මේ ඓතිහාසික විහාර ස්ථානය පිහිටා ඇත.මෙම විහාර ස්ථානය පිහිටි ගම පැරණි යුගයේ හඳුන්වා ඇත්තේ කල්ලක ගාමය වශයෙනි.

. මෙම විහාරයේ ක්‍රි.පු..අවධියට අයත් පුර්ව බ්‍රාහ්මී ලෙන් ලිපි සහිත ගල්ලෙන්වලින් සමන්විතය,දොළොස්වන සියවස තෙක් ලියවුණු ගිරිලිපි වලින් යුතු විශාල ප්‍රදේශයක පැතුරුණු නෂ්ඨාව ශේෂද දක්නට ඇත.දැනට කටාරම් කොටා ඇති ගල්ලෙන් දහතුනක් සොයාගෙන ඇත. සංගමු මහා විහාරය ක්‍රි.පු.අවධියට අයත් ලෙන් විහාරයකී.

සද්ධාතිස්ස රජු විසින් මෙම ස්ථානයේ තිබුගල් ගුහාවක් විහාර ස්ථානයක් බවට පත්කර තිබේසංගමු මහා විහාරය පර්වත හයකින් වටවුනු ස්ථානයක පිහිටා ඇත. සංගමු මහා විහාරයෙහි විහාර කන්ද යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන කන්දේ දැනට වැඳුම් කරන විහාර මන්දිරය ඉදිකර තිබේ. එය මහනුවර යුගයට අයත්වෙයි.

දොළොස්වන සියවසේ දෙවන ගජබාහු සහ පළමුවන පරාක්‍රමබාහු අතර සිදුවුණු සමගි සන්ධාන සාම ගිවිසුම මණ්ඩලගිරි විහාරයේ ගල්පිටකයක කොටවනු ලැබු බව වුලවංශයේ සඳහන්වේ.. විහාර ස්ථානයට යෑම සදහා පැරණි මාර්ගය තිබී ඇත්තේ ගල්තලාව මතිනි එදා විහාර ස්ථානයට නැගීම සදහා ගලින් කොටා පඩි ඉදිකර තිබී ඇත. එය චුලවංශයේ මෙසේ සඳහන්වෙයි.. "සංගමුව මහා විහාරයට නැඟිම සඳහා ඇති එකම මාවත නැ‍නෙහිර ගල්පර්වතයෙනි. ගලින් මතු කළ පියගැට පෙළෙහි පියගැට ‍එකසිය දෙකක් නැඟිමෙන් පසු පියගැට පෙළේ මුදුනෙහි මේ ලිපිය හමුවෙයි.මෙම ලිපිය කියවන්නට පියගැට පෙලෙන් ගොස් ආපසු හැරි නැ‍ගෙනහිරට මුහුණලා සිට ගැනිමට සිදුවෙයි.මේ සෙල්ලපිය ගලෙහි කෙට විම සඳහා උපදෙස් දුන් අය ලිපිය කියවන්නා නැ‍නෙ හිර බලා කියවිය යුතු ආකාරයට උපදෙස් දීඇති බව කැලණීය විශ්ව විද්‍යාලයේ සිංහල අධ්‍යයනාංශයේ මහාචාර්ය එම්.ඩබ්ලිව්.විමල් විජේරත්න මහතාවිසින් ලියන ලද මලියදේව රහතකන් වහන්සේ වැඩ විසු මණ්ඩලාරාම මහා විහාරය නමැති කෘතියේ සදහන්වේ. බස්නාහිර බලා එය කියවීමෙන් අශුභයක් සිදුවෙනවා කියලා එකල විශ්වාසයක් තිබි ඇත..

මහාවංශයේ 70 වෙනි පරිච්ජේදයේ මානාභරණ ගජබාහු හා පැරකුම් රජවරුන් අතර හටගත් ගැටුම් පිළිබඳ විස්තර කර තිබේ. කීර්ති ශ්‍රී මේඝගන් පසුව දක්ෂිණ දේශයේ බලය පරාක්‍රමබාහු යටතට පත් විය .එතනින් නො නැවතුණ පරාක්‍රමබාහු තම මස්සිනා වු ගජබාහු සමඟ සටනන් වැදී පොළොන්නරුවද යටතට ගත්හ. ඒ අවස්ථාවේදී පරාක්‍රමබාහුගේ සේනාව නගරයට කොල්ල කෑමට පටන් ගත් නිසා රට වැස්සෝ රුහුණේ මානාභරණ රජු හමුවී පොළොන්නරුව බේරා දෙන ලෙස ඉල්ලා ඇත. එම අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජන ගැනිමට සිතු ඔහු ගජබා රජු බේරා ගන්නා ආකාරයට පොළොන්නරුවට ගොස් යුද කර ජය ගෙන ටික දිනකට පසු ගජබා රජු සිරකර රට අල්ලා ගත්තේය. මානාභරණ රජු ගජබා රජු මරවන්නට සැරසුණි. ගජබා රජු බියට පත්ව පින්වතා හැර මට අන් ආරක්ෂාවක් නැහැ. දුක් ගින්නෙන් තැවෙන මා ඹබ වහන්සේගේ කරුණා ජලයෙන් ඉස සනසනු මැනවි කියා පරාක්‍රමබාහු රජුට පණිවිඩයක් යැවීය. පරාක්‍රමබාහු මනාභරණ සමඟ නැවත යුධ වැදී පොළොන්නරුව අල්ලා ගත්තා. ගජබාහු රජු බේරා ගන්න අවස්ථාවේදි ඔහුට විරුද්ධඅ ය පැරකුම් රජු කෝප කරවා නැවත වරක් ගජබා රජු අල්ලා ගැනිම සඳහා සේනාව මෙහෙයවීය. ගජබා රජු මහා සංඝරත්නය වෙතගොස් පිහිට ඉල්ලීය. මහා සංඝරත්නය ගිරිතලේ සිටි පැරකුම්වෙත ගොස් බණ කියා ගජබාහු රජු මහලු බවත් පුතෙකු හෝ සොහොයුරෙකු නැති බවත් මැරෙන තුරු ඔහුට රජකම කරන්නට ඉඩදිය යුතු බව සමගි සන්ධානයක් ඇති කළා.මේ ලිපිය තමයි සංගමුව මහා විහාර ස්ථානයේ පිහිටුවා තියෙන්නේ එම ලිපියයි.

යහපතක්වේවා.ශ්‍රීමත් මහා සම්මත පරම්පරාවෙන් නොසිඳි පැමිණ සත්යතය ම දනය කොට ඇති (අපි) ගජබාහු පරාක්‍ර මබාහු ඥාති සොහොයුරෝ(දෙමස්සිනෝ)වෙමු.

අප කළ මේ පොරොන්දුවට (අනුව) දිවි කෙළවර දක්වා (අප දෙදෙනා) සටන් නොකරමු. අප දෙදෙනාගෙන් පළමුව මැරුණකුගේ (රාජ්‍යය) නොමැරි ජිවත්වන්නාට අයිතිය. ------එක්කෙනෙක් -----මේ රාජ්‍යය වැනසෙන අයුරින්---- අප දෙනොගෙන් එක් කෙනෙකුට සතුරු වු රජ කෙනෙක් ඇත්නම් ඔවුහු අප දෙදෙනාට සතුරුය. මෙයට( ගිවිසුමට ) විරෝධයක් (විරුද්ධ යමක්) අප කළොත් තුණුරුවන්ගේ ආඥාව කඩ කළෝ(ඉක්ම වුවෝ) වෙමු. අපායෙන් නොමිදුණෝවෙමු.

මෙයට අමතරව බ්‍රාහ්මීය අක්ෂර වලින් ලියා ඇති තවත් සෙල් ලිපියක්ද ඇත..

.මෙම විහාරය සංගමුව රජමහා විහාර ස්ථානයේ විහාරාධිපතිව වැඩවසන්නේ අලුත්ගම මංගල ස්වාමින් වහන්සේය.

විහාර ස්ථානයේ ඇති පහළ මළුවේ චෛත්‍යයක් ඇතත් .අද එය ගරා වැටී පවතී. පුරා විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව යටතේ පාලනය වන නිසා නිතරම මෙම චෛත්‍යය ශුද්ධ පවිත්‍ර කිරිම සිදුකෙරෙයිනවා. වෙනත් චෛත්‍ය යක් නොමැති නිසා ප්‍රදේශයේ ජනතාව ගරා වැටී ඇති චෛත්‍ය ය වන්දනාමාන කරනවා. පැරණි බෝධි වහන්සේගේ වට බැම්ම කඩා වැටී කඩා වැටිලා. මෙම භුමියේ සෑම තැනම පැරණි නටඹුන් තියෙනවා. ඒවා පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මඟින් කැණිම් කරලානැහැ. විහාර මන්දිරය කන්දක් උඩතමයි පිහිටලා තියෙනවා.. එහි තියෙන පැරණි බුදුපිලිම වසර 17 ක පමණ කාලයක් නිදන් සොරුන් කඩා දමලා තිබීලා මේවසරේ පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව ප්‍රතිසංස්කරණය කර දුන්නා.එයත් කර දුන්නේ දිනමිණ පුවත මාර්ගයෙන් පෙන්නලා දුන්නායින් පසුවයි. ඉතුරු අඩු පාඩු ලබන වර්ෂයේ සකස් කර දෙන බව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ නිලධාරීන් පැවසුවා. විහාරයට නුදුරු ගල් පොත්තේ පිහිටි දිය පොකුණ කිසිම නියං සමයක නොසි‍දෙයි..

පොකුණට යාබදච ගල්තලාවේ ඊතලයක් සහ දුන්නක සංකේතයක් දක්නට තියෙනවා. පුරාවිද්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ඓතිහාසික වැදගත්කමක් ඇති මෙම විහාර ස්ථානයේ පුරාවස්තුන් පිළිබදව අවදානය යොමු කරන ලෙස දායක සභාව වෙනුවෙන් ඉල්ලා සිටිනවා..

සටහන සහ-ජායාරුප
බී.ඒ.එන්.ශාන්ත කුමාර කටුපොත විශේෂ